“Γκάζι” στην ακρίβεια, “φρένο” στις παροχές

Δεν έχει τέλος ο κύκλος των ανατιμήσεων σε βασικά είδη, παρά το “φρένο” του πληθωρισμού σε επίπεδο Γενικού Δείκτη, στο 6,1% τον Φεβρουάριο από 7% τον Ιανουάριο, αλλά και τη πτώση των τιμών ενέργειας, που ωστόσο πολλοί θεωρούν ότι δε θα είναι μόνιμη.

Είναι χαρακτηριστικό μέσες ανατιμήσεις στην ομάδα των ειδών διατροφής και μη αλκοολούχων ποτών τρέχουν με διπλάσιο ρυθμό, στο 14,8% έναντι 7,1% το 2022, ενώ σε ετήσια βάση (Φεβρουάριος 2023 προς Φεβρουάριο 2022), οι τιμές στον ηλεκτρισμό μειώθηκαν 22,4% και στο Πετρέλαιο θέρμανσης 5,1%. Αντίθετα, αυξήθηκαν σε Φυσικό αέριο (37,1%), Υγραέριο (15%), Στερεά καύσιμα (25,3%) και Καύσιμα και λιπαντικά (2%).

Στα, επιμέρους είδη διατροφής, οι τιμές “πέταξαν”. Έτσι σε ψωμί και δημητριακά αυξήθηκαν κατά 16,8%, σε κρέατα- γενικά 20%, σε ψάρια- γενικά (2,6%), σε γαλακτοκομικά και αυγά 25,2%, σε έλαια και λίπη 22,9%, σε λαχανικά- γενικά 8,6%, σε ζάχαρη- σοκολάτες- γλυκά- παγωτά 9,2%, σε λοιπά τρόφιμα 13,1%, σε καφέ- κακάο- τσάι 13%, σε μεταλλικό νερό- αναψυκτικά- χυμούς φρούτων 9% και σε αλκοολούχα ποτά- μη σερβιριζόμενα 7,2%.

Όπως φαίνεται, μάλιστα, από τα στοιχεία που αφορούν το κόστος παραγωγής η πορεία δεν πρόκειται να ανακοπεί εύκολα.

Κόστος παραγωγής

Χαρακτηριστικό είναι ότι αύξηση 13,5% σημείωσε ο γενικός δείκτης τιμών παραγωγού στη βιομηχανία τον Ιανουάριο εφέτος σε σύγκριση με τον αντίστοιχο δείκτη του Ιανουαρίου 2022, έναντι, βέβαια, αύξησης 31,6% που σημειώθηκε κατά την αντίστοιχη σύγκριση των δεικτών το 2022 με το 2021. Παράλληλα, ο γενικός δείκτης παρουσίασε αύξηση 1,3% τον Ιανουάριο 2023 σε σύγκριση με τον δείκτη του Δεκεμβρίου 2022, έναντι αύξησης 4% που σημειώθηκε κατά την αντίστοιχη σύγκριση των δεικτών το 2022 με το 2021.

Έτσι, με βάση παράγοντες της αγοράς οι τιμές, αφού έχουν “κατοχυρώσει” υψηλά επίπεδα, δε διαφαίνεται ότι θα απoκλιμακωθούν. Αντίθετα, εκτιμάται ότι θα ενσωματώνουν σταδιακά την μεγάλη άνοδο του κόστους παραγωγής όλο το επόμενο διάστημα καθώς, μάλιστα, πολλές εταιρείες, δεν έχουν περάσει στο ράφι το σύνολο των αυξήσεων σε ενέργεια και πρώτες ύλες το προηγούμενο διάστημα. Έτσι το πληθωριστικό κύμα σε βασικά είδη δεν αναμένεται να κοπάσει, με τιμοκαταλόγους, ήδη, προμηθευτών στις αλυσίδες λιανικής να περιέχουν νέες ανατιμήσεις.

Όλα αυτά, βέβαια, παρά την έλευση της τουριστικής σεζόν, του μεγάλου “τροφοδότη” των οικογενειακών προϋπολογισμών, επιδεινώσουν την οικονομική εικόνα για πολλά νοικοκυριά, που έχοντας σοβαρά ζητήματα καθημερινότητας αναμένουν τις κυβερνητικές παρεμβάσεις, τύπου Market Pass, που “ειρήσθω εν παρόδω” μέχρι χθες είχε ανοιχτή την πλατφόρμα για τις αιτήσεις για τους υπόχρεους για τις πληρωμές Φεβρουαρίου Μαρτίου.

Πάντως σε σχέση με δράσεις στήριξης στην κυβέρνηση παραπέμπουν στα όσα έχουν ανακοινωθεί και αναμένουν να δουν πώς θα εξελιχθεί η κατάσταση στο μέτωπο του πληθωρισμού, αλλά και στο πολιτικό πεδίο. Βέβαια τα “λουριά” από την Ευρώπη έχουν σφίξει ενώ βέβαια λόγω της καθυστέρησης των εκλογών “χάνεται και το μομέντουμ” από τις πρόσφατες αγγελίες.

Μηνύματα της ΕΕ

Στο μεταξύ η επαναφορά σε καθεστώς δημοσιονομικής πειθαρχίας βάζει φραγμό σε οριζόντιες επιδοτήσεις με βάση τόσο την τελευταία συνεδρίαση του Eurogroup όσο και τη χθεσινή του Ecofin.

Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στην κοινή δήλωση των υπουργών Οικονομικών της ευρωζώνης “συμφωνούμε ότι κατά την περίοδο 2023-24, οι συνετές δημοσιονομικές πολιτικές θα πρέπει να στοχεύουν στη διασφάλιση της μεσοπρόθεσμης βιωσιμότητας του χρέους“. Επισημαίνεται ακόμα ότι πρέπει “να αποφύγουμε μόνιμα μέτρα που αυξάνουν το έλλειμμα”.

“Η δημοσιονομική πολιτική θα συμβάλει στη διασφάλιση της σταθερότητας της οικονομίας της ευρωζώνης και θα διευκολύνει την αποτελεσματική μετάδοση της νομισματικής πολιτικής σε περιβάλλον υψηλού πληθωρισμού. Υπό το πρίσμα των προοπτικών της οικονομίας και σε ένα πλαίσιο υψηλού πληθωρισμού και σφιχτών χρηματοδοτικών συνθηκών, επαναλαμβάνουμε ότι η ευρεία δημοσιονομική τόνωση της συνολικής ζήτησης δεν μπορεί να δικαιολογηθεί.

Ως εκ τούτου, θα παρακολουθούμε στενά τον αντίκτυπο στη συνολική ζήτηση και στον δημοσιονομικό προσανατολισμό των πρόσθετων μέτρων ενεργειακής στήριξης ή την παράταση των υφιστάμενων, λαμβάνοντας παράλληλα υπόψη την αβεβαιότητα για την εξέλιξη των τιμών της ενέργειας” αναφέρει η ανακοίνωση του Eurogroup.

Οι τιμές ρεύματος

Βέβαια η ρήση αυτή επιβεβαιώνεται από τα πράγματα. Ενώ για χθες λόγω των ΑΠΕ αλλά και των εισαγωγών η χονδρεμπορική τιμή στην Αγορά της Επόμενης Μέρας βρέθηκε κάτω από τα 100 ευρώ/MWh, στα 89,74 ευρώ/MWhm για σήμερα έκλεισε στα 131,83 ευρώ/MWh. Η υψηλότερη τιμή στη διάρκεια του 24ώρου διαμορφώθηκε στα 199,30 ευρώ/MWh ενώ το χαμηλό του 24ωρου διαμορφώθηκε στα 89,93 ευρώ/MWh. Η τιμή αυξήθηκε κατά 47% σε σχέση με την προηγούμενη ημέρα. Στο ενεργειακό μείγμα ο λιγνίτης κατέχει 13,5%, το φυσικό αέριο 25,6% τα υδροηλεκτρικά 1,9% οι εισαγωγές 23% και οι ανανεώσιμες 32,8%. Οι εξαγωγές διαμορφώθηκαν στις 4,812 MWh και οι εισαγωγές στις 31,576 MWh

“Πρέπει να αποφύγουμε μόνιμα μέτρα που αυξάνουν το έλλειμμα. Δεδομένων των ισχυρών δευτερογενών επιπτώσεων στις αγορές ενέργειας και για τις οικονομίες της ευρωζώνης, θα συντονίσουμε τα μέτρα μας για τη διατήρηση των ίσων όρων ανταγωνισμού και της ακεραιότητας της ενιαίας αγοράς” σημειώνει η Ευρωοομάδα κι όλοι, ειδικά σε χώρες όπως η Ελλάδα με ζητήματα ενεργειακής και μη φτώχειας αναρωτιούνται το πώς θα εξελιχθεί η κατάσταση.

“Τα μέτρα μας μέχρι στιγμής έχουν μετριάσει τον αρχικά υπερβολικό αντίκτυπο του ενεργειακού πληθωριστικού σοκ στις επιχειρήσεις και τους καταναλωτές, ωστόσο, το δημοσιονομικό κόστος επιβαρύνει τα δημόσια οικονομικά. Περνάμε σταδιακά από την ευρεία υποστήριξη σε πιο στοχευμένα μέτρα με βελτιωμένο σχεδιασμό, αποτελεσματικότητα και προσβασιμότητα. Ελλείψει νέων κραδασμών στις τιμές, θα συνεχίσουμε να καταργούμε σταδιακά τα μέτρα ενεργειακής στήριξης, τα οποία θα συμβάλλουν επίσης στη μείωση των κρατικών ελλειμμάτων.

Kοιτάζοντας προς τα μπρος, είμαστε αποφασισμένοι να συνεχίσουμε τις προσπάθειες συντονισμού ενόψει του επόμενου χειμώνα. Στο βαθμό που απαιτούνται περαιτέρω προσπάθειες, θα συνεχίσουμε να προστατεύουμε τα πιο ευάλωτα νοικοκυριά και τις βιώσιμες επιχειρήσεις, διατηρώντας παράλληλα κίνητρα για τον περιορισμό της κατανάλωσης ενέργειας και την αύξηση της ενεργειακής απόδοσης. Η μόνη μόνιμη λύση για την ενεργειακή κρίση είναι η συνέχιση της μείωσης της εξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα. Σε αυτό το πλαίσιο, θα επικεντρωθούμε στη διασφάλιση της έγκαιρης υλοποίησης μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων, επίσης στο πλαίσιο του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και του REPowerEU. Θα συνεχίσουμε τις συζητήσεις μας για τον συντονισμό της δημοσιονομικής πολιτικής στη ζώνη του ευρώ” αναφέρει το ανακοινωθέν της Ευρωομάδας.

To Ecofin

Στο μεταξύ τις βασικές κατευθύνσεις του νέου δημοσιονομικού πλαισίου στην ΕΕ συμφώνησε το Ecofin, καλώντας την Κομισιόν να συνεχίσει τις διαβουλεύσεις με τα κράτη-μέλη, με τελικό στόχο να παρουσιαστεί η νομοθετική πρόταση εντός του έτους.

Η πρόταση προβλέπει ότι οι τιμές αναφοράς της Συνθήκης 3% για τον λόγο του προγραμματισμένου ή του πραγματικού δημοσιονομικού ελλείμματος προς το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν σε τιμές αγοράς και 60% για τον λόγο του δημόσιου χρέους προς το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν σε τιμές αγοράς παραμένουν αμετάβλητες. Το πλαίσιο οικονομικής διακυβέρνησης θα πρέπει να διασφαλίζει ότι αυτές οι τιμές αναφοράς τηρούνται με πιο αποτελεσματικό, αποδοτικό και βιώσιμο τρόπο.

Επίσης όλα τα κράτη-μέλη θα πρέπει να παρουσιάσουν εθνικά μεσοπρόθεσμα δημοσιονομικά-διαρθρωτικά σχέδια, μόλις τεθεί σε ισχύ το μεταρρυθμισμένο πλαίσιο οικονομικής διακυβέρνησης. Τα εθνικά σχέδια θα πρέπει να καλύπτουν τη δημοσιονομική πολιτική, τις μεταρρυθμίσεις και τις επενδύσεις. Τα σχέδια θα πρέπει να περιλαμβάνουν μια εθνική δημοσιονομική πορεία που θα καθορίζεται από την άποψη των «καθαρών πρωτογενών δαπανών» ως μοναδικό δείκτη λειτουργίας.

Επιπλέον, τα κράτη-μέλη θα πρέπει να προετοιμάσουν τη δημοσιονομική πορεία ως μέρος των εθνικών τους σχεδίων που να συνάδουν με την τεχνική δημοσιονομική πορεία της Επιτροπής. Αυτό θα καθορίσει τον διάλογο με το εκάστοτε κράτος-μέλος, όπου οι διαφορές μεταξύ του σχεδίου και της τροχιάς θα πρέπει να αιτιολογούνται δεόντως. Η τροχιά της Επιτροπής θα πρέπει να βασίζεται σε μια κοινή μεθοδολογία που θα συμφωνηθεί, η οποία είναι αναπαραγώγιμη, προβλέψιμη και διαφανής και θα πρέπει να περιλαμβάνει ανάλυση του δημόσιου χρέους και των οικονομικών προκλήσεων.

Θα ενημερώνεται επίσης από τακτικές τεχνικές συζητήσεις για προβολές και προβλέψεις και θα πρέπει να συζητείται σε πολυμερές πλαίσιο στις αρμόδιες επιτροπές. Η τεχνική τροχιά της Επιτροπής θα πρέπει να διασφαλίζει μια δημοσιονομική προσπάθεια για να τεθεί το χρέος σε μια αρκετά πτωτική πορεία ή να διατηρηθεί σε συνετά επίπεδα, διατηρώντας παράλληλα τη βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών και προωθώντας τις μεταρρυθμίσεις και τις δημόσιες επενδύσεις. Για τον σκοπό αυτό, θα πρέπει να διερευνηθούν κοινές διατάξεις διασφάλισης, για να εξασφαλιστεί επαρκής μείωση του χρέους και να αποτραπεί η οπισθοβαρής επιβάρυνση των δημοσιονομικών προσπαθειών.

Επίσης, τα σχέδια και οι πιθανές επικαιροποιήσεις θα πρέπει να αξιολογούνται από την Επιτροπή με πλήρως διαφανή τρόπο, βάσει κοινών αρχών αξιολόγησης που θα συμφωνηθούν και να υπόκεινται σε πολυμερή έλεγχο και έγκριση από το Συμβούλιο. Το πλαίσιο θα πρέπει να λαμβάνει δεόντως υπόψη την ανάγκη να επιτραπεί στη δημοκρατική διαδικασία στα κράτη-μέλη να διαμορφώσει τις οικονομικές τους πολιτικές. Ως εκ τούτου, όλα τα σχέδια θα μπορούσαν να ευθυγραμμιστούν, κατόπιν αιτήματος, με τον εθνικό εκλογικό κύκλο, να αναθεωρηθούν με την εκλογή νέων κυβερνήσεων και να επικαιροποιηθούν σε αντικειμενικές συνθήκες, διατηρώντας παράλληλα τη φιλοδοξία της δημοσιονομικής προσαρμογής.

Ταυτόχρονα, η περίοδος δημοσιονομικής προσαρμογής θα μπορούσε να παραταθεί, εάν ένα κράτος-μέλος δεσμευτεί για ένα επιλέξιμο σύνολο μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων που ενισχύουν τις προοπτικές ανάπτυξης ή την ανθεκτικότητα, ενισχύουν τα δημόσια οικονομικά και ως εκ τούτου τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητά τους και ανταποκρίνονται στις στρατηγικές προτεραιότητες της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων των δημοσίων επενδύσεων για την πράσινη και ψηφιακή μετάβαση και τη δημιουργία αμυντικών δυνατοτήτων. Η προσαρμογή θα πρέπει να έχει την κατάλληλη σειρά για να αποφευχθεί η οπισθοβαρής φόρτωση.

Για όλα τα κράτη-μέλη, τα εθνικά σχέδια θα πρέπει να διασφαλίζουν τη συμμόρφωση με το κριτήριο του ελλείμματος ή επαρκή και αξιόπιστη πρόοδο προς τη συμμόρφωση, σύμφωνα με, κατά περίπτωση, τυχόν σχετικές συστάσεις του Συμβουλίου σε όλο το σχέδιο. Η διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος βάσει παραβίασης του κριτηρίου του ελλείμματος του 3% θα πρέπει να παραμείνει αμετάβλητη, συμπεριλαμβανομένης της αξιολόγησης των σχετικών παραγόντων.

Σε σχέση με το χρέος, που αφορά την Ελλάδα, για τα κάτη-μέλη με αναλογία δημόσιου χρέους προς ΑΕΠ άνω του 60%, τα εθνικά μεσοπρόθεσμα σχέδια θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι η αναλογία μειώνεται επαρκώς. Για τα κράτη-μέλη με αναλογία δημόσιου χρέους προς ΑΕΠ κάτω του 60%, αλλά με προκλήσεις για το δημόσιο χρέος, το εθνικό μεσοπρόθεσμο σχέδιο πρέπει να διασφαλίζει ότι ο λόγος παραμένει σε συνετά επίπεδα. Η εξέταση της ύπαρξης υπερβολικού ελλείμματος βάσει παραβίασης του κριτηρίου του χρέους θα πρέπει να ξεκινά σε περιπτώσεις όπου ένα κράτος-μέλος παραβιάζει την τιμή αναφοράς του 60% και παρατηρείται απόκλιση από τη συμφωνημένη δημοσιονομική πορεία. Σε μια διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος σε περίπτωση παραβίασης του κριτηρίου του χρέους, λαμβάνονται υπόψη όλοι οι σχετικοί παράγοντες. Η χρήση τους πρέπει να διευκρινίζεται όπου χρειάζεται.

Η Επιτροπή, σε συμφωνία με το Συμβούλιο, θα πρέπει να καθορίσει τα μέσα για τον υπολογισμό των σωρευτικών αποκλίσεων, τόσο προς τα άνω όσο και προς τα κάτω, από τη συμφωνημένη πορεία δημοσιονομικής προσαρμογής. Για τα κράτη-μέλη με χαμηλές προκλήσεις για το δημόσιο χρέος, η δημοσιονομική πορεία στα εθνικά σχέδια θα πρέπει να διασφαλίζει ότι το έλλειμμα διατηρείται αξιόπιστα κάτω από 3% σε συνεχή βάση ή επαρκώς μειώνεται σε αυτό το όριο, και ότι ο δείκτης χρέους διατηρείται σε συνετό επίπεδο, λαμβάνοντας υπόψη την ανάγκη να εξασφαλιστεί μεσοπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών και να αποφευχθεί η αδικαιολόγητη συσσώρευση χρέους.

Όπως, δε, αναφέρθηκε, από το Ecofin, η επιβολή πρέπει να γίνει πιο αποτελεσματική, μεταξύ άλλων μέσω μεγαλύτερης διαφάνειας. Το αρχικό χρηματικό ποσό σε περίπτωση οικονομικών κυρώσεων θα πρέπει να μειωθεί για να καταστεί δυνατή η πιο ρεαλιστική εφαρμογή.