Ελάχιστες γυναίκες κατάφεραν να αναρριχηθούν στην εξουσία στον αρχαίο κόσμο και να κυβερνήσουν πραγματικά, όχι απλά ευρισκόμενες στο πλευρό ενός άντρα βασιλιά, αλλά μόνες τους, υπερπηδώντας όλα τα εμπόδια και τις προκαταλήψεις της εποχής.
Είτε στην Ευρώπη είτε στην Αφρική είτε στην Ασία, αυτές οι βασίλισσες, μετρημένες στα δάχτυλα του ενός χεριού, κατάφεραν να αφήσουν έναν μύθο πίσω τους, μία ιστορία που ενέπνευσε ιστορικούς, καλλιτέχνες και καθημερινούς ανθρώπους. Ακολουθούν πέντε απ’ τις πιο ξεχωριστές περιπτώσεις.
ΧΑΤΣΕΨΟΥΤ – ΑΡΧΑΙΑ ΑΙΓΥΠΤΟΣ
Η βασίλισσα Χατσεψούτ, η οποία ανέλαβε τη θέση του φαραώ στη 18η Δυναστεία της Αιγύπτου, κυβέρνησε για 22 χρόνια κατά τα οποία το βασίλειό της γνώρισε μεγάλη ευημερία, ειρήνη αλλά και έκρηξη της καλλιτεχνικής δημιουργικότητας, κάτι που θα επηρέαζε για πάντα τον αιγυπτιακό πολιτισμό.
Ως η μεγαλύτερη κόρη του προηγούμενου φαραώ, η Χατσεψούτ παντρεύτηκε τον ετεροθαλή αδερφό της, Τούθμωσι Β’, περίπου στην ηλικία των 12 ετών και αργότερα έγινε αντιβασιλέας του θετού γιου της -και άρα και ανιψιού της- Τούθμωσι Γ’, ο οποίος κληρονόμησε τον θρόνο σε ηλικία δύο ετών. Μετά από επτά χρόνια στην αντιβασιλεία, το 1478 π.Χ., πήγε κόντρα στην παράδοση που επικρατούσε και στέφθηκε φαραώ, συγκυβερνώντας με το παιδί-βασιλιά.
Για να γίνει αποδεκτή από την πατριαρχική κοινωνία της Αιγύπτου, όπου οι μονάρχες ήταν σχεδόν αποκλειστικά άντρες, η Χατσεψούτ υιοθέτησε ένα ανδρικό παρουσιαστικό. Φορούσε την παραδοσιακή ανδρική βασιλική ενδυμασία και είχε προσθέσει και στο πρόσωπό της ψεύτικα γένια. Απεικονιζόταν με φουσκωμένους μύες, να κάνει βασιλικές προσφορές στους θεούς ή να χτυπά τα κεφάλια ξένων αιχμαλώτων.
Η μακροβιότερη γυναίκα ηγεμόνας της αρχαίας Αιγύπτου, η Χάτσεψούτ βοήθησε σημαντικά την ήδη ακμάζουσα οικονομία, επανίδρυσε τα χαμένα εμπορικά δίκτυα και έχτισε εκατοντάδες κατασκευαστικά έργα στην Άνω και την Κάτω Αίγυπτο. Εκτελούσε ιερές τελετουργίες που προορίζονταν συνήθως για άνδρες βασιλιάδες σε πολλούς ναούς, εξασφαλίζοντας τη θρησκευτική της βάση και τη νομιμότητά της στο θρόνο.
Όταν πέθανε, ο ανιψιός της, Τούθμωσι Γ’, διέγραψε το όνομα της από τα δημόσια αρχεία, από τα δημόσια μνημεία και κατέστρεψε τα αγάλματά της. Άλλαξε τη χρονολογία της βασιλείας του, βάζοντας ότι ξεκινούσε αμέσως μετά τον θάνατο του πατέρα του, χωρίς να αναφέρει την Χατσεψούτ πουθενά, οικειοποιούμενος έτσι και τα εύσημα για τα σπουδαία επιτεύγματα της.
ΓΟΥ ΖΕΤΙΑΝ – ΚΙΝΑ
Η αυτοκράτειρα Γου Ζετιάν, η πρώτη και μοναδική γυναίκα αυτοκράτειρα της Κίνας, υπηρέτησε ως de facto κυρίαρχος της δυναστείας των Τανγκ για 40 χρόνια από το 665 έως το 705. Αυτό το έκανε για 25 χρόνια μέσω του συζύγου και των γιων της και στη συνέχεια για 15 χρόνια μόνη της, όταν, σε μια πρωτοφανή κίνηση, ίδρυσε τη δυναστεία Γου Τσόου και αυτοανακηρύχτηκε αυτοκράτειρα.
Σεβαστή για την ηγεσία της με σιδηρά πυγμή, η Γου Ζετιάν διαμόρφωσε μια πιο αποτελεσματική και λιγότερο διεφθαρμένη κυβέρνηση, αναζωογόνησε την οικονομία και τον πολιτισμό της Κίνας και εναντιώθηκε στην αριστοκρατία για χάρη των αγροτών. Επέκτεινε την Κίνα κατακτώντας νέα εδάφη στην Κορέα και την Κεντρική Ασία, καθιστώντας την έτσι ως μία από τις ισχυρότερες αυτοκρατορίες του κόσμου.
Έφτασε για πρώτη φορά στην αυτοκρατορική αυλή ως παλλακίδα του αυτοκράτορα Ταϊζόνγκ, και όταν εκείνος πέθανε, παντρεύτηκε τον ένατο γιο και διάδοχό του, τον αυτοκράτορα Γκαοζόνγκ. Μορφωμένη, χαρισματική και φιλόδοξη, ήταν πιο αποφασιστική και προνοητική από τον σύζυγό της και θεωρούνταν η πραγματική δύναμη πίσω από τον θρόνο.
Απέκτησε αυτήν τη δύναμη, εν μέρει, μέσω της σκληρότητας, της εξαπάτησης, των πολλών ραδιουργιών του παλατιού, των κατηγοριών για μαγεία αλλά και του μπόλικου αίματος που δεν δίστασε να χύσει. Η βασίλισσα δημιούργησε ένα ιδιαίτερα αποτελεσματικό δίκτυο κατασκοπείας που τη βοήθησε να σκοτώσει πραγματικούς, δυνητικούς ή υποτιθέμενους αντιπάλους. Παράλληλα, υποβάθμισε ή εξόρισε τους εχθρούς της αι τα παιδιά τους, τα έβαλε με ανθρώπους της οικογένειάς της και εκτέλεσε 12 από αυτούς όταν προσπάθησαν να την απομακρύνουν από την εξουσία.
Όταν οι γιοι της έγιναν αυτοκράτορες, εκείνη εξακολούθησε να ασκεί την αληθινή εξουσία ως αντιβασιλέας των αυτοκρατόρων και τους κράτησε μακριά από τις κυβερνητικές και πολιτικές υποθέσεις. Το 690, στα 60 της χρόνια, ανάγκασε τον μικρότερο γιο της, αυτοκράτορα Ρουιζόνγκ, να παραιτηθεί, πράγμα που την κατέστησε τη μόνη κυρίαρχο. Τότε ήταν που ίδρυσε και τη Δεύτερη Δυναστεία Γου που θα διαρκούσε για 15 χρόνια.
Προώθησε τις τέχνες και τη λογοτεχνία, ξεκίνησε εκστρατείες για να ανυψώσει τη θέση της γυναίκας και να υποστηρίξει τα δικαιώματα της, ενώ ταυτόχρονα πάλεψε για να διαδώσει και να εδραιώσει τον Βουδισμό έναντι του Ταοϊσμού.
Τον Φεβρουάριο του 705, ένα πραξικόπημα την απομάκρυνε ταπό την εξουσία. Πέθανε αργότερα το ίδιο έτος.
ΒΟΑΔΙΚΕΙΑ – ΑΡΧΑΙΑ ΒΡΕΤΑΝΙΑ
Η Βοαδίκεια ή Μπουντίκα ήταν βασίλισσα των Ικενίων, ενός κελτικού φύλου της αρχαίας Βρετανίας, και εξαιτίας της πολεμικής της δράσης, αποτελεί σήμερα μία θρυλική φιγούρα της βρετανικής ιστορίας.
Όταν ο σύζυγός της Πρασούταγος πέθανε το 60 μ.Χ., η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία κινήθηκε για να προσαρτήσει το Βασίλειο των Ικενίων. Κατά τη διάρκεια της προσάρτησης, οι Ρωμαίοι μαστίγωσαν δημόσια τη βασίλισσα και βίασαν τις δύο κόρες της. Πίστεψαν ότι έτσι θα έκαμπταν το ηθικό της και θα την έκαναν να υποταχτεί. Τελικά όμως οι βάναυσες πράξεις τους έφεραν το ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα.
Η Βοαδίκεια, εκπαιδευμένη πολεμίστρια η ίδια, συγκέντρωσε τους Ικενίους και άλλες βρετανικές φυλές και όλοι μαζί, επιτέθηκαν στις τρεις πόλεις που είχαν τον περισσότερο ρωμαϊκό πληθυσμό -συμπεριλαμβανομένου του Λοντίνιουμ (περίπου το σημερινό Λονδίνο)-, νικώντας ένα απόσπασμα των ρωμαϊκών λεγεώνων. Οι οπαδοί της σκότωσαν μεταξύ 70.000 και 80.000 Ρωμαίων και φιλορωμαίων Βρετανών και έφτασαν πολύ κοντά στο να καταφέρουν να τους νικήσουν ολοκληρωτικά. Όμως ένας ανασυγκροτημένος ρωμαϊκός στρατός θα έβγαινε στην αντεπίθεση και θα νικούσε αποφασιστικά τις φυλές στην τρίτη και τελευταία μάχη.
Η Βοαδίκεια θα πέθανε λίγο αργότερα είτε από κάποια ασθένεια είτε από το δικό της χέρι. Αυτή η εξέγερση του 61 μ.Χ. θα την μετέτρεπε σε εθνική ηρωίδα και πολιτιστικό σύμβολο 15 αιώνες αργότερα κατά την Αγγλική Αναγέννηση.
ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ ΣΕΟΝΤΕΟΚ – ΚΟΡΕΑ
Δεδομένου ότι ο βασιλιάς Τζινπεγιόνγκ της Σίλα δεν είχε αρσενικούς κληρονόμους, η κόρη του, η πριγκίπισσα Σεοντεόκ ζήτησε μια ευκαιρία να αγωνιστεί για τον θρόνο αντί αυτός να παραχωρηθεί στον κουνιάδο της. Μπορεί οι γυναίκες να είχαν ασκήσει μερική εξουσία στο παρελθόν στη Σίλα (ένα από τα τρία βασίλεια στην κορεατική χερσόνησο), αλλά μια γυναίκα που θα αναλάμβανε πλήρως τα ηνία θεωρήθηκε από πολλούς απαράδεκτη.
Ξεκίνησε δυνατά όμως. Το 631, δύο αξιωματούχοι που σχεδίαζαν μια εξέγερση για να αποτρέψουν τη στέψη της εκτελέστηκαν δημόσια στην αγορά μαζί με τις οικογένειές τους.
Και τον Ιανουάριο του 632, η Σεοντεόκ ανέβηκε στον θρόνο στα 15 χρόνια της ως η 27η ηγεμόνας της Σίλλα και ως η πρώτη κυριολεκτικά βασίλισσα της, όχι δηλαδή ως αντιβασιλέας ή κηδεμόνας βασίλισσας όπως οι γυναίκες πριν από αυτήν. Σε μια εποχή πολλών πολέμων μεταξύ των τριών βασιλείων, βοήθησε στη διαμόρφωση της κορεατικής κουλτούρας μέσα από μια αναβίωση της σκέψης, της λογοτεχνίας και των τεχνών. Ανησυχώντας για τα προς το ζην των ανθρώπων, ανέθεσε στους βασιλικούς συμβούλους να βελτιώσουν τη φροντίδα των χηρών, των φτωχών, των ορφανών και των ηλικιωμένων.
Κατασκεύασε το αστρονομικό παρατηρητήριο “Cheomseongdae” (Πύργος της Σελήνης και των Αστέρων) για να βοηθήσει τους αγρότες, απαλλάσσοντάς τους ταυτόχρονα για έναν χρόνο απ’ τους φόρους. Ταυτόχρονα, μείωσε και τους φόρους για τη μεσαία τάξη, κερδίζοντας λαϊκή υποστήριξη που αντιστάθμιζε την αντίθεση που της έδειχνε η ανδρική αριστοκρατία.
Αρχικά, η δυναστεία των Τανγκ στη γειτονική Κίνα αρνήθηκε να αναγνωρίσει μια γυναίκα ηγεμόνα, αλλά αυτό δεν την πείραξε. Ζήτησε ξανά τη βοήθειά τους καθώς έθεσε τα θεμέλια για την ενοποίηση των τριών κορεατικών βασιλείων υπό την κυριαρχία της Σίλα. Ασπάστηκε τον Βουδισμό και έχτισε δεκάδες ναούς και παγόδες, μερικές από τις ψηλότερες κατασκευές στην Ανατολική Ασία, με την ελπίδα να κάνει πραγματικότητα την ενοποίηση των τριών βασιλείων.
Το 647, ενώ κατέστειλε μια δεκαήμερη εξέγερση υπό την ηγεσία ενός από τους συμβούλους της, αρρώστησε και πέθανε. Η ξαδέρφη της, εστεμμένη βασίλισσα Τζίντεοκ, έγινε η επόμενη γυναίκα ηγεμόνα της Σίλα.
