«Αν η Ευρώπη θέλει να διατηρήσει την ανεξαρτησία της και να ελαχιστοποιήσει τα τρωτά της σημεία, δεν έχει άλλη επιλογή από το να προετοιμαστεί για έναν κόσμο όπου οι ΗΠΑ δεν είναι πλέον αξιόπιστος εταίρος». Αυτή είναι η προειδοποίηση στους Ευρωπαίους, του διακεκριμένου Αμερικανού πολιτικού επιστήμονα στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, Στήβεν Γουόλτ. Πως όμως, εννοεί την «προετοιμασία»;
Βλέποντας το «άσχημο παιχνίδι» που παίζει η κυβέρνησή του, ο Γουόλτ σε ανάλυσή του στο περιοδικό Foreign Policy τονίζει πως αν και «οι Ευρωπαίοι είναι ελεύθεροι να αγνοήσουν τις συμβουλές του», ωστόσο, αν «ήμουν στη θέση τους, θα ξεκινούσα ρίχνοντας την ευθύνη για τα τρέχοντα προβλήματα αποκλειστικά στην Ουάσιγκτον» λέει.
Προτείνει, αρχικά, στους Ευρωπαίους να τονίσουν στους Αμερικανούς ότι δεν επιθυμούν να έρθουν σε αντιπαράθεση και θα ήταν ευτυχείς να διαπραγματευτούν νέες ρυθμίσεις ασφαλείας και οικονομίας με πνεύμα συνεργασίας.
«Αλλά αν η Ουάσιγκτον επιμένει να ξεκινήσει μια μάχη, θα έπρεπε [η ΕΕ] να καταστήσει σαφές ότι είναι έτοιμη να χτυπήσει στο ψαχνό για να προστατεύσει τα συμφέροντα της Ευρώπης».
Πολιτική μεγάλων δυνάμεων
Δεύτερον, εκτιμά πως πλέον επέστρεψε και η Ευρώπη η πολιτική των μεγάλων δυνάμεων, που σημαίνει σκληρή ισχύ.
«Δεν είναι τόσο θέμα αύξησης των αμυντικών προϋπολογισμών (αν και ορισμένα ευρωπαϊκά κράτη χρειάζεται να δαπανήσουν περισσότερα), αλλά περισσότερο θέμα αποτελεσματικής δαπάνης χρημάτων και δημιουργίας βιώσιμης δυναμικότητας μάχης που δεν εξαρτάται από μεγάλη βοήθεια από τις ΗΠΑ» σημειώνει.
Υπενθυμίζει το στόχο του πρώην Υπουργού Άμυνας Τζέιμς Μάτις των ΗΠΑ για 30 τάγματα, 30 αεροπορικές μοίρες, 30 πλοία, διαθέσιμα σε 30 ημέρες λέγοντας πως αυτό είναι ένα καλό σημείο εκκίνησης για τους Ευρωπαίου, προσθέτοντας όμως ότι μια αξιόπιστη ευρωπαϊκή δύναμη που δεν εξαρτάται από μεγάλη βοήθεια από τις ΗΠΑ θα απαιτήσει περισσότερα από αυτό.
«Kαι όπως προειδοποίησε πρόσφατα ο Μπάρι Πόζεν στο Foreign Affairs, η Ευρώπη θα πρέπει να αποφύγει να εμπλακεί σε έναν δαπανηρό ειρηνευτικό ρόλο σε μια μεταπολεμική Ουκρανία και να επικεντρωθεί αντ’ αυτού στην ανάπτυξη μιας ισχυρής συνδυασμένης ικανότητας όπλων που μπορεί να επέμβει όπου χρειάζεται».
Ξαναδείτε τα πυρηνικά σας
Τρίτον, επειδή η πυρηνική ομπρέλα της Αμερικής φαίνεται ολοένα και πιο αναξιόπιστη, ο Γουόλτ υπογραμμίζει πως είναι καιρός οι Ευρωπαίοι να συζητήσουν σοβαρά για τον ρόλο των πυρηνικών όπλων στην περιφερειακή ασφάλεια.
«Το πώς θα απαντήσουν οι Ευρωπαίοι σε αυτό το ερώτημα εξαρτάται από αυτούς, φυσικά, αλλά δεν μπορεί πλέον να αγνοηθεί» σημειώνει, τονίζοτνας δε, πως ένα αξιόπιστο ευρωπαϊκό αποτρεπτικό μέσο δεν απαιτεί να είναι εφάμιλλο των οπλοστασίων των ΗΠΑ ή της Ρωσίας.
Ο λόγος, για αυτό είναι ότι ο πρωταρχικός σκοπός του είναι να αποτρέψει μια μεγάλης κλίμακας επίθεση στην ανεξαρτησία βασικών ευρωπαϊκών κρατών, και έτσι το μόνο που απαιτείται είναι μια βιώσιμη ικανότητα δεύτερου χτυπήματος.
«Τα καλά νέα είναι ότι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι και στρατηγικοί εμπειρογνώμονες αρχίζουν να συζητούν αυτά τα ζητήματα, κάτι που είναι προς το συμφέρον τους» υπογραμμίζει.
Ανοίξτε της επιλογές σας
Τέταρτον, τα ευρωπαϊκά κράτη πρέπει να υπενθυμίσουν στην Ουάσιγκτον ότι έχουν επιλογές και ότι θα συνεργαστούν με άλλους -συμπεριλαμβανομένης της Κίνας- εάν οι ΗΠΑ συνεχίσουν να είναι εχθρικές ή αναξιόπιστες.
Αν και η ΕΕ έχει τις δικές της ανησυχίες για το εμπόριο με την Κίνα, η διατήρηση και πιθανώς η επέκταση των οικονομικών δεσμών με το Πεκίνο μπορεί να είναι απαραίτητη εάν ο Τραμπ επιμείνει στην αύξηση των δασμολογικών τειχών στις ΗΠΑ. Για αυτόν τον λόγο, είναι λογικό οι ηγέτες της ΕΕ να επισκεφθούν το Πεκίνο τον Ιούλιο, έστω και μόνο για να υπενθυμίσουν στην Ουάσινγκτον να μην τους θεωρεί δεδομένους.
Ο Γουόλτ αποτρέπει τους Ευρωπαίους να ακολουθούν παρα πόδας τις ΗΠΑ σε κρίσιμους τομείς προηγμένης τεχνολογίας, ακόμη και όταν αυτό έχει κόστος. Θυμίζει το περιστατικό που ορισμένες χώρες της ΕΕ αποφάσισαν να απαγορεύσουν την τεχνολογία 5G της Huawei, παρόλο που ήταν φθηνότερη και καλύτερη από τις εναλλακτικές λύσεις, λόγω ΗΠΑ.
«Ωστόσο, εάν η κυβέρνηση Τραμπ επιμένει να παίζει σκληρά με την Ευρώπη σε άλλα ζητήματα, η Ευρώπη θα πρέπει να είναι πολύ λιγότερο δεκτική σε μελλοντικά αιτήματα αυτού του είδους» λέει ο Αμερικανός πανεπιστημιακό.
Ρίξτε τους τόνους με τη Ρωσία
Πέμπτον, μακροπρόθεσμα, οι ευρωπαϊκές χώρες θα πρέπει να διερευνήσουν τρόπους για να μειώσουν την ένταση με τη Ρωσία, συνιστά ο Γουόλτ.
«Αυτό δεν θα είναι εύκολο, ειδικά εάν ο Πούτιν εξακολουθεί να κυβερνά στη Ρωσία, αλλά η τρέχουσα κατάσταση βαθιάς αμοιβαίας καχυποψίας, αντιπαράθεσης και αναστάτωσης δεν είναι προς το συμφέρον της Ευρώπης. Καθώς η σκληρή τους ισχύς αυξάνεται και η ασφάλειά τους βελτιώνεται, τα έθνη της Ευρώπης θα πρέπει να παραμείνουν ανοιχτά σε μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης που αποσκοπούν στην αντιμετώπιση των θεμιτών ανησυχιών ασφαλείας κάθε πλευράς» λέει.
Υπενθυμίζει ότι προηγούμενες πρωτοβουλίες, όπως η διαδικασία του Ελσίνκι και ο ΟΑΣΕ έδειξαν ότι η ύφεση είναι δυνατή ακόμη και μεταξύ αντιπάλων, και οι μελλοντικοί Ευρωπαίοι ηγέτες θα πρέπει να παραμείνουν ανοιχτοί σε αυτή τη δυνατότητα.
Καταργήστε το βέτο – Μια επιλογή επιζήμια για Ελλάδα
Μπορεί όλα τα παραπάνω να φαίνονται λογικά, αλλά η έκτη συμβουλή του Γούλοτ στο μπλοκ, όσον αφορά την Ελλάδα και όχι μόνο, είναι μάλλον επιζήμια.
Ο Γουόλτ υποστηρίζει ότι αν οι Ευρωπαίοι θα έρθουν αντιμέτωποι με όχι και τόσο φιλικές ΗΠΑ, τότε πρέπει να μιλάνε με μια φωνή, αποτρέποντας αμερικανικές απόπειρες διχασμού του μπλοκ.
«Η Ευρώπη θα πρέπει να εφαρμόσει τις περισσότερες από τις οικονομικές μεταρρυθμίσεις που συνιστώνται στην πρόσφατη έκθεση Ντράγκι και να καταργήσει το βέτο που επιτρέπει στα κράτη μέλη που αντιτίθενται να μπλοκάρουν τις απαραίτητες ενέργειες» λέει.
Τονίζει μάλιστα, όταν εάν αποχωρήσει η Ουγγαρία από την ΕΕ λόγω αυτής της δομικής αλλαγής, τότε είναι ακόμα καλύτερα για την ΕΕ.
Ωστόσο, πρόκειται για μια επιλογή που δεν διαφωνεί μόνο η Ουγγαρία, αλλά και η Ελλάδα και όχι μόνο. Πρόκειται για μια ζωτικής σημασίας ρύθμιση για μικρές ευρωπαϊκές χώρες, για να προστατέψουν τα συμφέροντά τους από ισχυρότερα κράτη-μέλη.
Σύμφωνα με τη Συνθήκη της Λισαβόνας, μπορεί το 80% περίπου των αποφάσεων να λαμβάνεται με ειδική πλειοψηφία, αλλά τα σημαντικότερα ζητήματα, πχ ασφάλεια, -δηλαδή το άλλο 20%- αποφασίζονται με ομοφωνία. Υπενθυμίζεται ότι χάρη στο βέτο η Ελλάδα πήρε τα μεσογειακά προγράμματα και μπήκε η Κύπρος στην ΕΕ.
Η Ελλάδα για παράδειγμα δεν θα μπορούσε να μπλοκάρει αποφάσεις που μπορεί να ευνοούν την Τουρκία εις βάρος της Ελλάδας, θέτοντας σε μεγάλο κίνδυνο τα εθνικά συμφέροντα. Εξάλλου, το ζήτημα της ομοφωνίας επανέλαβε και ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας, Νίκος Δένδιας, την Τρίτη 6 Μαΐου 2025, στη Διεθνή Έκθεση Άμυνας, Ασφάλειας και Τεχνολογίας DEFEA 2025.
Συνεπώς, στο τελευταίο, ο καθ’ όλα εξαιρετικός Αμερικανός επιστήμονας, μας τα χαλάει.
