Η λίμνη του Μόρνου συρρικνώνεται. Το χειροπιαστό πια πρόβλημα της μείωσης της έκτασης αλλά και των αποθεμάτων της, οδήγησε τη μονάδα ΜΕΤΕΟ του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, να ενεργοποιήσει μια νέα υπηρεσία ενημέρωσης των πολιτών, το Παρατηρητήριο της Τεχνητής Λίμνης Μόρνου.
Το Παρατηρητήριο, θα είναι «στον αέρα» σε λίγες ώρες από τώρα στο site του ΜΕΤΕΟ. Σύμφωνα με τον επικεφαλής της μονάδας και διευθυντή ερευνών στο Αστεροσκοπείο, Κώστα Λαγουβάρδο: «Αποφασίσαμε να δίνουμε στη δημοσιότητα κάποια μετρήσιμα στοιχεία που έχουν να κάνουν με την έκταση της λίμνης αλλά και με τις βροχοπτώσεις και τις χιονοπτώσεις που καταγράφονται στην ευρύτερη περιοχή του Μόρνου και σχετίζονται άμεσα με την τροφοδοσία της λίμνης».
Ο ίδιος θέλει να είναι ακριβόλογος σε σχέση με το τι μας δείχνει η παρούσα κατάσταση της λίμνης του Μόρνου: «δεν έχουμε φτάσει στα επίπεδα του 1993. Είμαστε όμως σίγουρα στη φάση όπου ηχούν τα καμπανάκια του κινδύνου. Μπαίνουμε σε επικίνδυνη περίοδο».
Βασικός λόγος που έχουμε εισέλθει σε αυτήν την επικίνδυνη περίοδο, είναι πως την τελευταία δεκαετία στην Ελλάδα, οι χιονοπτώσεις βαίνουν σταθερά μειούμενες. «Αναμένουμε πως αυτή η τάση θα συνεχιστεί. Είναι πολύ πιθανό, ούτε αυτή η χρονιά να είναι καλή από πλευράς χιονοπτώσεων» σημειώνει ο επικεφαλής του ΜΕΤΕΟ.
Τι δείχνουν τα δεδομένα για την έκταση της λίμνης του Μόρνου
Το πρώτο βασικό στοιχείο που παρουσιάζεται στο Παρατηρητήριο της λίμνης του Μόρνου είναι οι δορυφορικές φωτογραφίες της έκτασης της περιφέρειας της λίμνης, οι οποίες θα ανανεώνονται κάθε 15 μέρες και θα συγκρίνονται με τη μέση τιμή του αντίστοιχου μήνα, τα τελευταία δέκα χρόνια.
Οι φωτογραφίες της περιμέτρου της επιφάνειας της λίμνης, προέρχονται από τον ευρωπαϊκό δορυφόρο υπέρ υψηλής ανάλυσης, (η χωρική ανάλυση φτάνει τα 20 μέτρα) Sentinel-2.
Η τωρινή δορυφορική φωτογραφία του Μόρνου παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον.
Σύμφωνα με τον Γιώργο Κύρο, αναλυτή δεδομένων στο ΜΕΤΕΟ, η έκταση της λίμνης, όπως αποτυπώνεται στη δορυφορική φωτογραφία της 9ης Σεπτεμβρίου 2025: «είναι η μικρότερη έκταση περιφέρειας της λίμνης του Μόρνου από το 2014 όπου έχουμε διαθέσιμα δεδομένα από τον δορυφόρο Sentinel-2. Η τωρινή έκταση είναι περίπου 8,9 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Τον Σεπτέμβριο του 2024, η περιφέρεια της έκτασης της λίμνης του Μόρνου ήταν 11,4 τετραγωνικά χιλιόμετρα, ενώ το 2023, 15,3 τετραγωνικά χιλιόμετρα- αυτή είναι και η μέση τιμή των τελευταίων περίπου 10 ετών».
Οσον αφορά τα αποθέματα του ταμιευτήρα της λίμνης του Μόρνου, η μείωση σε αυτά συμπίπτει με τη συρρίκνωση της επιφάνειας: 42%.
Τον Σεπτέμβριο του 2024, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΥΔΑΠ, η λίμνη είχε 328 εκατομμύρια τετραγωνικά κυβικά νερού. Τον Σεπτέμβριο του 2025, 193 εκατομμύρια κυβικά νερού.
Σχολιάζοντας την κρισιμότητα της κατάστασης ο κ. Κύρος λέει τα εξής: «Αν ο φετινός χειμώνας είναι εξίσου κακός σε χιονοπτώσεις και βροχοπτώσεις όπως ο περσινός και ο προπέρσινος, τότε, τον Σεπτέμβριο του 2026, θα μπορούσαμε να είμαστε και κάτω από τα 100 εκατομμύρια κυβικά νερού το οποίο θα είναι, τρομερό. Θα είναι ένα νούμερο που θα έχουμε να αντικρίσουμε από το 1993. Είναι πολύ κρίσιμος ο φετινός χειμώνας, από τον Νοέμβριο μέχρι την άνοιξη».
«Μέσα σε έναν χρόνο, η έκταση της επιφάνειας της λίμνης του Μόρνου συρρικνώθηκε κατά 6 τετραγωνικά χιλιόμετρα σε σχέση με τον μέσο όρο της δεκαετίας. Είναι μια μεγάλη μείωση. Ποσοστιαία αυτή η συρρίκνωση φτάνει το 42%» σημειώνει ο Γιώργος Κύρος.
Οι βροχοπτώσεις στη λίμνη του Μόρνου
Οσον αφορά τον νευραλγικό παράγοντα των βροχοπτώσεων, αυτές αποτυπώνονται στο Παρατηρητήριο Τεχνητής Λίμνης Μόρνου, μέσα από τις μετρήσεις σε δύο μετεωρολογικούς σταθμούς του ΜΕΤΕΟ, ο ένας στο χωριό Κόνιακος, το οποίο βρίσκεται μέσα στη λεκάνη του Μόρνου και ο άλλος στο φράγμα του Μόρνου. Τα συγκεκριμένα δεδομένα θα ανανεώνονται καθημερινά.
Οπως εξηγεί ο κ. Λαγουβάρδος, αν οι βροχοπτώσεις κριθούν σε σύνολο 30 ετών, δεν εμφανίζεται σημαντική αρνητική τάση. «Τα τελευταία δύο χρόνια είναι όμως πολύ κακές χρονιές».
Και φυσικά, παίζει ρόλο και η «ποιότητα» των βροχοπτώσεων, όχι μόνο η ποσότητα. «Αν πέσουν 200 χιλιοστά βροχής σε μια μέρα, ένα σημαντικό μέρος από αυτή την ποσότητα νερού, θα χαθεί, Αυτό που χρειαζόμαστε είναι ήπιες και μεγάλες σε διάρκεια βροχοπτώσεις».
Στο σχεδιάγραμμα αποτυπώνονται οι βροχές σε σχέση με την κανονική τιμή της εποχής. Η διακεκομμένη μαύρη γραμμή αποτυπώνει το μέσο ετήσιο ύψος των βροχοπτώσεων τα τελευταία 10 έτη. Οι βροχοπτώσεις ξεκινούν από το 0 στον Ιανουάριο και φτάνουν λίγο κάτω από τα 1.200 χιλιοστά βροχής, τιμή που είναι ο μέσος όρος που καταγράφει ο σταθμός τον μήνα Δεκέμβριο. «Υπό κανονικές συνθήκες, τον Σεπτέμβριο μήνα, ο σταθμός θα έπρεπε να έχει ήδη καταγράψει 650 περίπου χιλιοστά βροχής από την αρχή του έτους. Φέτος και μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2025 καταγράφουμε μόνο 246 χιλιοστά βροχής. Είναι μια πολύ μεγάλη απόκλιση» σχολιάζει ο κ. Λαγουβάρδος.
Τον Σεπτέμβριο του 2025 καταγράφονται περίπου 300 χιλιοστά βροχής από την αρχή του έτους , όταν ο μέσος όρος από την αρχή του έτους μέχρι τον Σεπτέμβριο είναι 450 χιλιοστά. «Οπως φαίνεται στα διαγράμματα και των δύο σταθμών, το 2025 είναι μια χρονιά που είμαστε συνέχεια κάτω από τα κανονικά επίπεδα» λέει ο κ. Λαγουβάρδος.
Το τελευταίο στοιχείο που θα παρουσιάζεται στην ιστοσελίδα του Παρατηρητηρίου, είναι οι χιονοπτώσεις όπως καταγράφονται στα βουνά γύρω από τον Μόρνο. «Το 2025 ήταν άλλη μια κακή χρονιά για τα χιόνια. Υπήρξαν δύο- τρία ξεσπάσματα με χιονοπτώσεις, την περίοδο του Ιανουαρίου, αλλά κατά τα άλλα, ήμασταν κάτω από τον μέσο όρο» σχολιάζει ο κ. Κύρος.
Οπως προσθέτει: «Η έκταση της χιονοκάλυψης στα βουνά της περιοχής τον χειμώνα του 2025, ήταν κατά 20% μειωμένη σε σχέση με τον μέσο όρο των ετών 2005-2024. Περίπου το 65% των ημερών του χειμώνα που μας πέρασε, σημειωνόταν μικρότερη χιονοκάλυψη σε σχέση με την περίοδο 2005- 2024».
Η κόκκινη γραμμή (που αποτυπώνει το 2025), βρίσκεται σχεδόν συνέχεια κάτω από τον μέσο όρο. Η μόνη περίοδος που εξαιρείται, είναι τα μέσα Ιανουαρίου όπου καταγράφηκε μια καλή περίοδος χιονόστρωσης στην περιοχή του Μόρνου για 10 συνεχόμενες μέρες.
«Το γενικό συμπέρασμα είναι πως τα χιόνια μειώνονται την τελευταία δεκαετία και αυτό αντικατοπτρίζεται πια στον όγκο του νερού μέσα στην τεχνητή λίμνη του Μόρνου» καταλήγει ο κ. Λαγουβάρδος.
