«Κανένα παλαιστινιακό κράτος δεν θα ιδρυθεί δυτικά του ποταμού Ιορδάνη», επιμένει ο Μπενιαμίν Νετανιάχου, πρωθυπουργός στην πιο ακροδεξιά κυβέρνηση στα χρονικά του Ισραήλ, εν μέσω σφαγής στη Γάζα και του τελευταίου κύματος επίσημης, πλην όμως όψιμης αναγνώρισης του κράτους της Παλαιστίνης από δυτικά κράτη.
Ο ίδιος επιφυλάχθηκε για την απάντηση του Τελ Αβίβ μετά την προγραμματισμένη συνάντησή του με τον Αμερικανό πρόεδρο Τραμπ, στον Λευκό Οίκο, στις 29 του μήνα.
Μένει να φανεί εάν και σε ποιο βαθμό ισχύουν οι διαρροές περί δέσμευσης του Ντόναλντ Τραμπ σε ηγέτες αραβικών και μουσουλμανικών κρατών ότι δεν θα επιτρέψει στον φίλο του «Μπίμπι» την προσάρτηση της κατεχόμενης Δυτικής Όχθης, που ούτως ή άλλως θα τίναζε στον «αέρα» τις (τραμπικής έμπνευσης) Συμφωνίες του Αβραάμ για σταδιακή περιφερειακή εξομάλυνση των σχέσεων με το Ισραήλ.
Φαίνεται ωστόσο ότι ήρε τις εδώ και δύο δεκαετίες αντιρρήσεις των ΗΠΑ στο σχέδιο μεγαλύτερης επέκτασης των -παράνομων, βάσει του διεθνούς δικαίου- εβραϊκών οικισμών στην κατεχόμενη Δυτική Όχθη.
Μετά βαΐων και κλάδων ο Νετανιάχου υπέγραψε στις 11 του μήνα τα έγγραφα για την κατασκευή τους στην περιοχή Ε1, χωρίζοντας ουσιαστικά τη Δυτική Όχθη στα δύο και αποκόπτοντάς την από την μελλοντική πρωτεύουσα ενός παλαιστινιακού κράτους: την επίσης κατεχόμενη Ανατολική Ιερουσαλήμ.
Πρόκειται ουσιαστικά για «δώρο» στους ακροδεξιούς κυβερνητικούς εταίρους του -από τους οποίους εξαρτά την πολιτική επιβίωσή του, εν μέσω της δίκης του για διαφθορά- καθώς και στους σκληροπυρηνικούς ψηφοφόρους, που οραματίζονται ένα «Μεγάλο Ισραήλ», ενώ η χώρα οδεύει προς μια κρίσιμη εκλογική χρονιά.
Όμως τι λένε οι Ισραηλινοί για όλα αυτά;
Νέα έκθεση του Ινστιτούτου Mitvim σκιαγραφεί μια κοινωνία διχασμένη σε βασικά θέματα εξωτερικής πολιτικής, αλλά και βαθιά ανήσυχη για διεθνή απομόνωση του Ισραήλ.
Στην πλειοψηφία τους, μάλιστα, δεν συμμερίζονται την κατηγορηματική απόρριψη του νυν πρωθυπουργού τους για ένα ανεξάρτητο παλαιστινιακό κράτος.
YouTube thumbnail
«Ναι» σε παλαιστινιακό κράτος, αλλά ως λύση-«πακέτο»
Στην ετήσια έρευνα με τίτλο «Δείκτης Εξωτερικής Πολιτικής 2025», που διενεργήθηκε στα τέλη Αυγούστου -προ δηλαδή του τελευταίου κύματος αναγνώρισης της Παλαιστίνης- μόλις το 31% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι στηρίζει τη λύση των δύο κρατών.
Η πλειοψηφία (55%) ωστόσο υποστηρίζει μια διεθνή συμφωνία-«πακέτο», ως μέρος μιας διεξόδου από τον πόλεμο στη Γάζα, που θα περιλαμβάνει την απελευθέρωση των ομήρων, το τέλος της Χαμάς, τη δημιουργία αποστρατιωτικοποιημένου παλαιστινιακού κράτους και πλήρη ομαλοποίηση των σχέσεων του Ισραήλ με τον αραβικό κόσμο.
Η στήριξη είναι μειοψηφική στην ακροδεξιά (29%), αλλά μεγάλη στους μετριοπαθείς (72%).
Η ανάπτυξη πολυεθνικής δύναμης με τη συμμετοχή αραβικών κρατών παραμένει η πιο δημοφιλής επιλογή (52%) για τη μεταπολεμική διακυβέρνηση της Γάζας, έως ότου υπάρξει μόνιμη συμφωνία.
Η υποστήριξη σε έναν προσωρινό ισραηλινό έλεγχο στον παλαιστινιακό θύλακα κυμαίνεται στο 33%.
Η επιλογή της Παλαιστινιακής Αρχής παραμένει χαμηλά στις προτιμήσεις (12%).
Οι κυρίαρχες απόψεις στην έρευνα πλησιάζουν πολύ το γαλλο-σαουδαραβικό σχέδιο, που ήταν στο επίκεντρο της «Διεθνούς Διάσκεψης για τη Λύση Δύο Κρατών», στις αρχές εβδομάδας, στη Νέα Υόρκη.
Προσώρας, πάντως, σχεδόν ένας στους δύο Ισραηλινούς (51%) πιστεύει ότι το Ισραήλ δεν πρέπει να αναλάβει δράση για την αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης στη Γάζας.
Έχει επίσης αυξηθεί η υποστήριξη στην προσάρτηση εδαφών και στην επέκταση της ισραηλινής κατοχής στη Γάζα και τη Δυτική Όχθη (35%, από 29% πέρυσι).
Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός, Μπενιαμίν Νετανιάχου (REUTERS/Nathan Howard/Pool/File Photo)
«Μετεξεταστέος» στην εξωτερική πολιτική ο Νετανιάχου
Οι Ισραηλινοί βαθμολογούν χαμηλά την απόδοση της κυβέρνησης Νετανιάχου στην εξωτερική πολιτική (3,93/10).
Θεωρούν υποβαθμισμένη τη θέση της χώρας τους διεθνώς (4,39/10). Άποψη που διαπερνά όλο το πολιτικό φάσμα.
Το 57% των ερωτηθέντων εκφράζει ανησυχία για ενδεχόμενη παγίωση της εικόνας ενός κράτους-παρία.
Περισσότερο ωστόσο απασχολεί τους κεντρώους και μετριοπαθείς, σε ποσοστό 79%.
Μόλις ένας στους τρεις ακροδεξιούς (33%) συμμερίζεται αυτή την ανησυχία.
Οι εκτιμήσεις για το μέλλον είναι μοιρασμένες.
Ένα 37% πιστεύει ότι η διεθνής θέση του Ισραήλ θα βελτιωθεί σε έναν χρόνο, το 32% ότι θα επιδεινωθεί. Το 31% δεν περιμένει καμία αλλαγή.
Αν και σχεδόν τέσσερις στους δέκα (39%) θεωρούν ότι ο πόλεμος στη Γάζα απειλεί τις προοπτικές εξομάλυνσης των σχέσεων με τον αραβικό κόσμο, ένα σημαντικό 25% πιστεύει, αντίθετα, ότι τις ενισχύει.
Παράλληλα, η σύγκρουση με το Ιράν θεωρείται ότι αυξάνει την αραβική διάθεση για συνεργασία (39%).
Στις διμερείς σχέσεις, η Αίγυπτος και η Ιορδανία -οι δύο αραβικές χώρες που έχουν υπογράψει ειρηνευτικές συμφωνίες με το Ισραήλ- εξακολουθούν να χαρακτηρίζονται οι σημαντικότεροι περιφερειακοί εταίροι.
Όμως η «κανονικοποίηση μέσω της ισχύος» γίνεται από την ισραηλινή κοινή γνώμη γενικά αποδεκτή.
Με υψηλά ποσοστά υποστηρίζεται η συνέχιση των στρατιωτικών επιλογών έναντι του Ιράν (57%) και της σιιτικής Χεζμπολάχ (41%) στον Λίβανο.
Για τη Συρία, οι γνώμες είναι μοιρασμένες.
Το 20% ζητά ανατροπή του νέου ισλαμιστικού καθεστώτος, το 26% προκρίνει συνέχιση των στρατιωτικών πληγμάτων, το 23% μια μακροπρόθεσμη συμφωνία, που είναι ήδη στο «τραπέζι».
Το 44% πιστεύει, δε, ότι το Ισραήλ πρέπει να έρθει σε συνεννόηση με την Τουρκία για τις σφαίρες επιρροής στη Συρία, ώστε να αποφευχθεί μια μετωπική σύγκρουση.
Διαμαρτυρία Ισραηλινών ακτιβιστών με drones, απέναντι από το Προξενείο των ΗΠΑ στο Τελ Αβίβ, ζητώντας την απελευθέρωση όλων των ομήρων και τον τερματισμό του πολέμου στη Γάζα (REUTERS/Aviv Atlas)
Οι «καλοί» Τραμπ και Μερτς και η «κακή» ΕΕ
Αν και ο Ντόναλντ Τραμπ παραμένει πιστός σύμμαχος της κυβέρνησης Νετανιάχου, οι Ισραηλινοί δεν πίνουν… σαμπάνια στο όνομά του.
Το 35% εκτιμά ο πρόεδρος των ΗΠΑ ανταποκρίνεται στις προσδοκίες τους.
Οι υπόλοιποι μοιράζονται κυρίως ανάμεσα σε όσους δηλώνουν ευχάριστα έκπληκτοι από την πολιτική του προς το Ισραήλ (24%) και σε όσους εμφανίζονται απογοητευμένοι (23%).
Πέρα από τις ΗΠΑ, η Γερμανία -που έχει μια ιδιαίτερη συμμαχία με το Ισραήλ, εξαιτίας της ιστορικής ευθύνης για το Ολοκαύτωμα- ξεχωρίζει για τρίτη συνεχόμενη χρονιά ως ένας από τους κομβικούς συμμάχους.
Φέτος, υπό την καγκελαρία του Χριστιανοδημοκράτη Φρίντριχ Μερτς, κατατάσσεται από το 40% των ερωτηθέντων ως ο πιο κρίσιμος εταίρος (εκτός των ΗΠΑ), ενώ το 61% τη συγκαταλέγει στους τρεις κορυφαίους.
Η Βρετανία (προ αναγνώρισης της Παλαιστίνης) είναι δεύτερη με σαφώς χαμηλότερα ποσοστά (47%), η δε Γαλλία έχει πέσει στο 29%.
Γενικότερα, παρατηρεί το ισραηλινό Ινστιτούτο Mitvim -μια δεξαμενή σκέψης για την εξωτερική πολιτική- καταγράφεται ραγδαία επιδείνωση της εικόνας της Ευρώπης στο ισραηλινό κοινό.
Για την ακρίβεια, καλλιεργείται εχθρική στάση απέναντι στην ΕΕ: το 67% τη θεωρεί «αντίπαλο» και μόλις το 14% «φίλο».
Η ανησυχία για πιθανές κυρώσεις και τερματισμό της οικονομικής ή τεχνολογικής συνεργασίας είναι έντονη στο 67% των ερωτηθέντων, ιδίως σε κεντρώους και αριστερούς.
Μικρή αύξηση καταγράφεται, στον αντίποδα, στη σημασία που αποδίδεται στη Ρωσία (26%) και στην Κίνα (16%), χωρίς όμως τα ποσοστά αυτά να αγγίζουν τα επίπεδα προ της ειδεχθούς επίθεσης της Χαμάς στο νότιο Ισραήλ, στις 7 Οκτωβρίου του 2023.
Διαδηλωτές υπέρ της απελευθέρωσης των ομήρων με ισραηλινές σημαίες, σε συγκέντρωση στο Τελ Αβίβ (REUTERS/Tomer Neuberg)
«Πού είναι η “κόκκινη γραμμή”;»
Η 13η ετήσια έρευνα του Mitvim διεξήχθη σε αντιπροσωπευτικό δείγμα του ενήλικου πληθυσμού του Ισραήλ: 839 άνδρες και γυναίκες, εβραίους και αραβικής καταγωγής πολίτες.
Δημοσιεύτηκε, δε, λίγο πριν συμπληρωθούν δύο χρόνια από την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου και τον πόλεμο Ισραήλ-Χαμάς στη Γάζα.
Οι ειδικοί του ινστιτούτου τονίζουν την ανάγκη ηγεσίας που «θα εμπεδώσει την αναγκαιότητα της διπλωματικής σοφίας» και προώθησης μιας νέας στρατηγικής ασφάλειας μετά το τέλος του πολέμου.
Εκτός του πυρήνα της σκληρής και άκρας Δεξιάς, «το εκλογικό σώμα επιθυμεί βαθιά να μεταβεί από τη φάση της σύγκρουσης σε πολιτικές και διπλωματικές συμφωνίες», επισημαίνει ο Δρ Γκιλ Μουρσιάνο, διευθύνων σύμβουλος του Mitvim.
Όροι όπως «παλαιστινιακό κράτος», «συνεργασία με την Παλαιστινιακή Αρχή» και «διπλωματικές πρωτοβουλίες προς τον Λίβανο και τη Συρία» δεν θεωρούνται πλέον ταμπού από τους περισσότερους ψηφοφόρους, υπογραμμίζει.
Όμως ενώ «η κοινή γνώμη ανησυχεί για την επιδείνωση της διεθνούς εικόνας της χώρας», «ταυτόχρονα αδιαφορεί για την ευθύνη της ισραηλινής κυβέρνησης για την ανθρωπιστική κρίση στη Γάζα», παρατηρεί η Ρίνα Μπασίστ, δημοσιογράφος και ερευνήτρια στο Mitvim, αποδίδοντας την αντίφαση στην επίδραση του κυβερνητικού αφηγήματος στην κοινή γνώμη.
Αυτά, ενώ «η φθίνουσα διεθνής θέση του Ισραήλ συνδέεται άμεσα με την στρατιωτική του εκστρατεία και την συνεχιζόμενη κατοχή», αναφέρει η Καμίλ Μοράντιαν, διευθύντρια Ανάπτυξης Πόρων του ινστιτούτου.
«Το ερώτημα είναι: πού βρίσκεται η «κόκκινη γραμμή» της ισραηλινής κοινωνίας;»
Στην παρούσα φάση, δείχνει να είναι «σε κατάσταση άρνησης», εξηγεί ο Ριφ Ιτζχακί, Διευθυντής Επιρροής του Mitvim.
«Ακόμη κι όταν αντιλαμβάνεται τη φθορά της θέσης του Ισραήλ, δεν την ερμηνεύει ως ένδειξη διπλωματικής κατάρρευσης και αδυνατεί να φανταστεί τις στρατηγικές συνέπειές της».
Μια από αυτές, προειδοποιεί ο Εϊτάν Ισάι, διευθυντής του Προγράμματος Μέσης Ανατολής και Βορείου Αφρικής, είναι το Ισραήλ «να θεωρείται όλο και περισσότερο από τους γείτονές του ως πηγή αστάθειας, αποξενώνοντας πιθανούς εταίρους».
