Το άνοιγμα της διαβούλευσης για τις επιλεξιμότητες του δανεισμού του Ταμείου Ανάκαμψης αποκαλύπτει το πόσο δύσκολο είναι να αξιοποιήσουν τους συγκεκριμένους πόρους οι ΜμΕ. Κάτι που οδηγεί σε νέα περιδίνηση μια μεγάλη κοινωνική ομάδα της λεγόμενης μεσαίας τάξης, αλλά και σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι την ελληνική οικονομία.
Το φάσμα της όξυνσης των ανισοτήτων αρχίζει να κυριαρχεί ως νέα μεγάλη απειλή, όσο η πανδημία περνά σε δεύτερο πλάνο, ακόμη βέβαια κι αν ο δρόμος για την τιθάσευσή της είναι μακρύς. Με την οικονομία πλέον να δίνει τον τόνο, το ενδιαφέρον εστιάζεται στη νέα «κοινωνική μηχανική», που αναπτύσσεται σταδιακά με την απόσυρση και των μέτρων στήριξης, τόσο για τις επιχειρήσεις, όσο και για τους εργαζόμενους.
Καμπανάκι για ανισότητες
Να σημειωθεί ότι και στην 11η Έκθεση Ενισχυμένης Εποπτείας που δόθηκε χτες στη δημοσιότητα από την Κομισιόν, το ζήτημα της σταδιακής και άκρως προσεκτικής απόσυρσης των μέτρων για τη στήριξη της εργασίας τίθεται εμφατικά στη 15η σελίδα της Έκθεσης, ως αναγκαίο μέτρο για την ανάσχεση μεγάλου κύματος ανεργίας.
Στο ίδιο μήκος κύματος ήταν και στις 16/7 το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Στην έκθεσή του για τη χώρα στο πλαίσιο της διαβούλευσης του Άρθρου 4 έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου για τις ανισότητες. Όπως τόνισε η κυβέρνηση, θα πρέπει να επικεντρωθεί στο να αποτρέψει τις οικονομικές πληγές της πανδημίας και να υποβοηθήσει μια ανάκαμψη που θα τους περιλαμβάνει όλους, διοχετεύοντας σε επενδύσεις τα κοινοτικά κονδύλια. Βραχυπρόθεσμα θα πρέπει να επικεντρωθεί στη διασφάλιση ότι οι μεσοπρόθεσμοι στόχοι δημοσιονομικής βιωσιμότητας δεν θα επιτευχθούν με ζημιά στην ανάπτυξη, ιδίως εξετάζοντας τις επιπτώσεις της κρίσης στους νέους που υφίστανται μεγάλα ποσοστά ανεργίας.
Εκτός χρηματοδοτήσεων οι ΜμΕ
Υπενθυμίζεται ότι οι εκπρόσωποι των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και των Επιμελητηρίων ήδη καθ΄ όλη τη διάρκεια το 2021 έχουν εκφράσει τη δυσφορία τους για το ότι αποκλείονται από τις χρηματοδοτήσεις των τραπεζών που μάλιστα είναι ανακεφαλαιοποιημένες τρεις φορές με τα χρήματα των φορολογουμένων. Έχουν μάλιστα τονίσει ότι η πλειονότητα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων δεν έχουν πρόσβαση στον τραπεζικό δανεισμό κάτι που θα πρέπει να αντιμετωπιστεί σε σχέση με την απορρόφηση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης.
Αξίζει να σημειωθεί ότι με βάση τα όσα έχουν αναφέρει τόσο ο πρόωρα θανών Κώστας Μίχαλος όσο και ο νέος πρόεδρος της Κεντρικής Ένωσης Επιμελητηρίων Κεντρικής Ένωσης Επιμελητηρίων, Γιάννης Χατζηθεοδοσίου, το 66% των επιχειρήσεων δεν έχουν πρόσβαση στα χρηματοδοτικά εργαλεία που δόθηκαν τελευταία στην αγορά μέσω των τραπεζών, ενώ η συντριπτική πλειοψηφία από αυτές δεν μπορεί «να περάσει ούτε έξω από τράπεζα». Ουσιαστικά σε τραπεζικό δανεισμό, όπως έχουν αναφέρει παράγοντες της αγοράς, έχουν πρόσβαση περίπου 100.000 επιχειρήσεις. Οι αριθμοί αυτοί αντιστοιχούν συνολικά στο 10% των ενεργών ΑΦΜ. Οι υπόλοιπες επιχειρήσεις, μικρές και πολύ μικρές στη συντριπτική πλειονότητά τους, δίνουν τη μάχη, χωρίς χρηματοπιστωτικά εργαλεία.
Μιλώντας, δε, πριν λίγες μέρες στο Ρ/Σ «Στο Κόκκινο» ο κ. Χατζηθεοδοσίου υπογράμμισε την παντελή σχεδόν έλλειψη τραπεζικής χρηματοδότησης καθώς -όπως αποκάλυψε-σε πρόσφατη συνάντηση των Επιμελητηρίων με εκπροσώπους των τραπεζών, οι τραπεζίτες υποστήριξαν ότι μόνο 40.000 από τις 850.000 επιχειρήσεις πληρούν τα κριτήρια χρηματοδότησης.
Είναι προφανές, όπως έχουν αναφέρει και φορείς της αγοράς στο πλαίσιο των συζητήσεων που έχουν γίνει με την Task Force του υπ. Οικονομικών για τις χρηματοδοτήσεις των ΜμΕ, ότι για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις το μεγάλο στοίχημα παραμείνει η ισότιμη αντιμετώπιση τους στην κατανομή των πόρων που θα διοχετευτούν στην ελληνική αγορά από το Ταμείο Ανάκαμψης. Ωστόσο, όπως έχει επισημανθεί, για αυτές τις επιχειρήσεις τις μικρές ,πολύ μικρές όπου αναμφισβήτητα απαιτείται ένα στρατηγικό σχέδιο αναμόρφωσης, για να μπορέσουν να έχουν πρόσβαση στις χρηματοδοτήσεις από το Ταμείο Ανάκαμψης, δε φαίνεται να υπάρχει μια περαιτέρω μέριμνα, εκτός από την παροχή κινήτρων για τις συγχωνεύσεις τους. «Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις ή θα συγχωνευτούν ή θα βάλουν λουκέτο» ήταν στα όρια του κυνικού παραδοχή του Υπουργού Ανάπτυξης Αδωνη Γεωργιάδη το βράδυ της Τρίτης στον τηλεοπτικό σταθμό Κontra24, που ίσως αποτυπώνει και μια σκληρή πραγματικότητα που έρχεται
Η Αξιωματική Αντιπολίτευση
Σκληρή κριτική σε αυτές τις επιλογές ασκεί, ωστόσο, η Αξιωματική Αντιπολίτευση. Ενδεικτική η τοποθέτηση το Κοινοβουλευτικού Εκπροσώπου του ΣΥΡΙΖΑ – Π.Σ. Ευκλείδη Τσακαλώτου την Τρίτη στη Βουλή Απευθυνόμενος στον υπουργό Υγείας Θανάση Πλεύρη τόνισε:
«Αλήθεια έχετε διαβάσει Πικετί; Συμμετέχετε στην παγκόσμια συζήτηση για την ανισότητα του πλούτου; Που δεν είναι μόνο ένα οικονομικό και κοινωνικό ζήτημα που δεν έχουμε χρήματα για το κοινωνικό κράτος αλλά είναι και αντιανπτυξιακό; Είναι μια μεγάλη συζήτηση σε όλον τον κόσμο.
Εσείς τι πιστεύετε; Υπάρχει πρόβλημα ανισότητας πλούτου; Ή πιστεύετε ότι με το trickle-down ότι θα γίνουν οι πλούσιοι πλουσιότεροι και κάποια στιγμή θα φτάσει και στους φτωχότερους;
Για την ανισότητα στο εισόδημα τι λέτε; Όταν από το συνολικό σας πακέτο τα οφέλη για κάποιον με 1000 ευρώ εισόδημα είναι 16 ευρώ τον μήνα ενώ αν έχει εισόδημα 5000 ευρώ κερδίζει 275 αυτό μειώνει ή αυξάνει τις ανισότητες;
Εμείς δεν αμφισβητούμε ότι θα υπάρξει ανάπτυξη το 2021 και το 2022. Εμάς όμως μας ενδιαφέρει και η βιωσιμότητα και η δικαιοσύνη.
Όταν δεν αυξάνετε σοβαρά τον κατώτατο μισθό, μειώνετε τις συλλογικές συμβάσεις και αυξάνεται την ευελιξία στην αγορά εργασίας τότε επιδιώκετε τη συμπίεση του κόστους τους εργασίας. Τι περιμένετε ότι θα συμβεί με τις ανισότητες;»
Προτάσεις φορέων
Στον κίνδυνο αφανισμού των ΜμΕ. πολλοί φορείς έχουν καταθέσει, με αφορμή και τη ΔΕΘ, σειρά προτάσεων. Όπως ανέφερε η ΓΣΕΒΕΕ σε συνέχεια των εξαγγελιών του Πρωθυπουργού στη Θεσσαλονίκη, η ίδια «έχει καταθέσει εδώ και καιρό τις θέσεις της προς την κυβέρνηση ζητώντας άμεσες και ουσιαστικές παρεμβάσεις μόνιμου χαρακτήρα που θα βοηθήσουν στην διάσωση των ΜμΕ της χώρας, οι οποίες αποτελούν και τη ραχοκοκαλιά της Ελληνικής Οικονομίας. Δεδομένων των δύσκολων συνθηκών που διαμορφώνονται στην διεθνή και εγχώρια οικονομία, εξαιτίας της πανδημίας και των παρενεργειών που δημιούργησε, θεωρούμε ότι απαιτούνται πιο ουσιαστικά μέτρα ώστε η ανάπτυξη της ελληνικής Οικονομίας την επόμενη ημέρα να αφορά όλους.»
Σύμφωνα μάλιστα με πρόσφατη έρευνα της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, που έχει αναδείξει η Κεντρική Ένωση επιμελητηρίων, το 22% των αιτήσεων για δάνειο που υποβάλλουν Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις στην Ελλάδα απορρίπτεται. Ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στην Ε.Ε. είναι μόλις 8%.
Αποκλεισμός των ΜμΕ
Στο ίδιος μήκος κύματος πάντως κινείται και η ΕΣΕΕ που το καλοκαίρι απέστειλε επιστολή στον Πρωθυπουργό για τον αποκλεισμό των ΜμΕ από προγράμματα επανεκκίνησης της οικονομίας. Πιο συγκεκριμένα, τις διαμαρτυρίες του εμπορικού κόσμου για το γεγονός ότι οι μικρομεσαίες εμπορικές επιχειρήσεις, παρά τα διογκωμένα προβλήματα και τον ισχνό τζίρο, εξακολουθούν να παραμένουν αποκλεισμένες από τα Προγράμματα στήριξης της επανεκκίνησης, επισημαίνει η Ελληνική Συνομοσπονδία Εμπορίου και Επιχειρηματικότητας με Επιστολή της στον Πρωθυπουργό κ. Κυριάκο Μητσοτάκη. «Η στήριξη της μεσαίας τάξης περνάει πρωτίστως μέσα από την υποστήριξη και την θωράκιση των μικρών και μεσαίων εμπορικών επιχειρήσεων της χώρας», υπογράμμισαν οι εκπρόσωποι του εμπορικού κόσμου.
Η ΕΣΕΕ υπογραμμίζει πως το επόμενο χρονικό διάστημα θα είναι εξαιρετικά κρίσιμο για την βιωσιμότητά των εμπορικών ΜμΕ, με την ρευστότητα να παραμένει ανύπαρκτη, χωρίς πλέον να μπορεί να καλυφθεί από τις προσωπικές εφεδρείες των επιχειρηματιών.»
Οι τράπεζες
Πάντως ο παράγοντας, τον οποίο επικαλούνται τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, για την περιορισμένη πρόσβαση των ΜμΕ σε τραπεζικό δανεισμό, είναι ότι λόγω της διάρθρωσης της ελληνικής οικονομίας, δεν υπάρχουν αρκετές αξιόχρεες επιχειρήσεις. Μάλιστα, τόσο οι τράπεζες όσο και ο ΣΕΒ έχουν αναδείξει επανειλημμένα την ανάγκη να αυξηθεί το μέγεθος και η παραγωγικότητα των μικρών επιχειρήσεων που διαθέτει η χώρα. Όμως για να γίνει αυτό, απαιτείται πρόσβαση σε χρηματοδοτήσεις κι εκεί βέβαια τίθεται εκ νέου το πρόβλημα.
Πρωτοβουλία Σταϊκούρα
Να σημειωθεί ότι ο υπουργός Οικονομικών μόλις απέστειλε το αίτημα για ειδική συνεδρίαση προς τον Πρόεδρο της Επιτροπής Οικονομικών Υποθέσεων, κ. Σταύρο Καλογιάννη και ζητεί να κληθούν τα μέλη της Επιτροπής, προκειμένου να γίνει ενημέρωση, συζήτηση και κατάθεση απόψεων και θέσεων, επί του ζητήματος της παροχής ρευστότητας στην πραγματική οικονομία εκ μέρους των τραπεζικών ιδρυμάτων.
Ζητεί, επίσης, να κληθούν να συμμετάσχουν, με σχετικές εισηγήσεις, η Τράπεζα της Ελλάδος και η Ελληνική Ένωση Τραπεζών και η συνεδρίαση να πραγματοποιηθεί μετά την ολοκλήρωση της συζήτησης του Προσχεδίου του Κρατικού Προϋπολογισμού για το έτους 2022.
Το Ταμείο Ανάκαμψης
Υπενθυμίζεται ότι μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης, όπως έχει αναφέρει η κυβέρνηση, εκτιμάται ότι θα δοθούν δάνεια 12 δισ. ευρώ μέχρι το 2025 τα οποία με την μόχλευση Δημοσίου και τις τράπεζες μπορούν να ενισχύσουν τη ρευστότητα κατά 60 δισ. ευρώ. Από αυτά με βάση όσα έχει πει ο κ. Σταϊκούρας το 1,5 δισεκ. μέσα από διάφορα προγράμματα προορίζονται για τις ΜμΕ. Ωστόσο ερώτημα είναι το πώς θα δοθούν.
Ήδη αναρτήθηκε σε δημόσια διαβούλευση το κείμενο των επιλεξιμοτήτων για τα δάνεια του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ), τα οποία στοχεύουν στη χρηματοδότηση σημαντικών ιδιωτικών επενδύσεων. Τα δάνεια του Ταμείου Ανάκαμψης θα καλύπτουν από 30% έως 50% το κόστος του επιχειρηματικού σχεδίου και κατευθύνονται σε επενδυτικά σχέδια που εμπίπτουν σε πέντε κατηγορίες: α) ψηφιακός μετασχηματισμός, β) πράσινη μετάβαση, γ) εξωστρέφεια, δ) ανάπτυξη οικονομιών κλίμακας μέσω συνεργασιών, εξαγορών και συγχωνεύσεων, ε) καινοτομία – έρευνα & ανάπτυξη. Η κλιμάκωση μεταξύ του 30% και του 50% βασίζεται στον βαθμό μεγαλύτερης συνεισφοράς σε καθεμία από τις πέντε κατηγορίες, ή/και σε συνδυασμό τους.
Όπως αναφέρεται από το Υπουργείο Οικονομικών η αξιολόγηση των επιλεξιμοτήτων θα γίνεται από ανεξάρτητους ελεγκτές, ενώ η φερεγγυότητα του επενδυτικού σχεδίου θα αξιολογείται από τα τραπεζικά ιδρύματα. Για το κάθε επενδυτικό σχέδιο απαιτείται τουλάχιστον 20% ίδια συμμετοχή του επενδυτή και τουλάχιστον 30% πόροι τρίτων. Κι εκεί ξεκινά βέβαια ο «Γολγοθάς» για τους μικρούς που είτε δεν έχουν ίδια κεφάλαια είτε δεν μπορούν να έχουν πρόσβαση σε τραπεζικό δανεισμό, ενώ βέβαια και η Αναπτυξιακή Τράπεζα δεν έχει βρει ακόμη το σχετικό βηματισμό της για να εγγυοδοτεί σχήματα με δυσκολία πρόβασης στα πιστωτικά ιδρύματα.
