Οι επιστήμονες προειδοποιούν για απειλή πυρηνικής μόλυνσης από εργασίες για τον γιγαντιαίο υδάτινο δρόμο E40, ο οποίος θα διέρχεται από τον πυρηνικό αντιδραστήρα που σκόρπισε τον όλεθρο το 1986.
Το “καμπανάκι” του κινδύνου κρούουν επιστήμονες για το Τσέρνομπιλ, καθώς η εκβάθυνση του ποταμού, που διέρχεται από τον πυρηνικό αντιδραστήρα, για τη δημιουργία μιας ναυτιλιακής οδού, πιθανώς να εμφανίσει εκ νέου ραδιενεργό λάσπη από την καταστροφή του 1986, η οποία θα μπορούσε να μολύνει πόσιμο νερό για 8 εκατομμύρια ανθρώπους στην Ουκρανία.
Η βυθοκόρηση του Πρίπιατ ξεκίνησε τον Ιούλιο και αποτελεί μέρος ενός διεθνούς έργου για τη δημιουργία της υδάτινης οδού E40 μήκους 2.000 χιλιομέτρων που θα συνδέει τη Βαλτική και τη Μαύρη Θάλασσα, περνώντας από την Πολωνία, τη Λευκορωσία και την Ουκρανία. Ο ποταμός, ο οποίος ελίσσεται για 2,5 χιλιομέτρα μέσα στο εργοστάσιο που είναι υπεύθυνο για τη χειρότερη πυρηνική καταστροφή του κόσμου, έχει ήδη εκβαθυνθεί σε τουλάχιστον επτά διαφορετικά μέρη, πέντε από τα οποία βρίσκονται σε απόσταση 10 χιλιομέτρων από τον αντιδραστήρα, σύμφωνα με τον συνασπισμό Save Polesia.
Αυτό έρχεται σε αντίθεση με τις συστάσεις τον Διεθνή Οργανισμό Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ), σύμφωνα με τις οποίες η ζώνη αποκλεισμού του Τσέρνομπιλ πρέπει να παραμείνει αδιατάρακτη λόγω της μακροχρόνιας μόλυνσης από την έκρηξη. Ο διαγωνισμός για την εκσκαφή 100.000 κυβικών μέτρων ιζήματος κέρδισε η ουκρανική εταιρεία βυθοκόρησης Sobi και οι εργασίες ξεκίνησαν τον Ιούλιο του τρέχοντος έτους, σύμφωνα με δημοσίευση στο Facebook της εταιρείας. Η δημοσίευση αναφέρει ότι η πλωτή οδός είναι σημαντική για τη βελτίωση των ποτάμιων μεταφορών και του εμπορίου με γειτονικές χώρες, δηλαδή τη Λευκορωσία.
Η ουκρανική κυβέρνηση ανέθεσε το έργο βυθοκόρησης για περίπου 12 εκατομμύρια χρίβνια (346.000 ευρώ). Ενώ μια μελέτη σκοπιμότητας ανατέθηκε από μια κοινοπραξία κυβερνητικών υπουργείων, εταιρειών και της ΕΕ, αρκετές ΜΚΟ, συμπεριλαμβανομένων των Save Polesia, WWF και BirdLife, προειδοποίησαν ότι η κυβέρνηση παραβιάζει το νόμο χωρίς να κάνει εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων, η οποία απαιτείται βάσει των ουκρανικών κανονισμών. Λένε ότι η μελέτη σκοπιμότητας του E40 το 2015 από το Ναυτικό Ινστιτούτο του Γκντανσκ απέτυχε να εξετάσει σωστά τις επιπτώσεις της ραδιενεργού μόλυνσης από τη βυθοκόρηση εντός της ζώνης αποκλεισμού, η οποία απέχει 100 χιλιόμετρα από το Κίεβο.
Η γαλλική ΜΚΟ ACRO, μετά από έρευνα που της ανέθεσε η Ζωολογική Εταιρεία της Φρανκφούρτης, προειδοποίησε: Η κατασκευή του E40 θα έχει ραδιενεργές επιπτώσεις στους εργάτες και στον πληθυσμό που εξαρτώνται από το ποτάμι…η IAEA συνιστά να αφεθούν τα μολυσμένα ιζήματα στη δεξαμενή του Κιέβου στη θέση τους, για να αποφευχθεί η έκθεση του πληθυσμού μελλοντικά. Σε αυτό το πλαίσιο η κατασκευή του E40 δεν είναι εφικτή”.
Ο επικεφαλής ερευνητής Δρ David Boilley, πυρηνικός φυσικός και πρόεδρος της Acro, δήλωσε στον Guardian: «Το γεγονός ότι θέλουν να χτίσουν ένα φράγμα και να έχουν σκάφη να περνάνε κάτω από τον αντιδραστήρα του Τσέρνομπιλ, είναι απίστευτο για μένα. Αυτό είναι το πιο μολυσμένο τμήμα της ζώνης αποκλεισμού”.
Ο Ντμίτρι Ναντέεφ, διευθυντής της Sobi, δήλωσε στον Guardian ότι η εταιρεία έκανε έρευνα για την ακτινοβολία και πήρε δείγματα εδάφους. «Η ασφάλεια των εργαζομένων μας είναι ύψιστη προτεραιότητα», είπε. «Η ανάλυση έδειξε ότι η εργασία μπορεί να γίνει με ασφάλεια, αλλά όλοι οι εργαζόμενοι εφοδιάστηκαν με εξοπλισμό ατομικής προστασίας (PPE) και δοσίμετρα. Κατά τη διάρκεια των εργασιών, οι επιστήμονες παίρνουν καθημερινά δείγματα νερού από τα κατάντη της βυθοκόρου.
Οι σοβιετικοί επιστήμονες επί χρόνια υποστήριζαν ότι δεν υπήρχε ανάγκη να μελετηθούν οι επιπτώσεις της μακροχρόνιας ακτινοβολίας στον πληθυσμό και ότι ο επίσημος αριθμός θανάτων από την καταστροφή του Τσέρνομπιλ ήταν μόλις 54. Ωστόσο, ορισμένες εκτιμήσεις υποδηλώνουν ότι η παρατεταμένη μόλυνση από την έκρηξη μπορεί να σημαίνει ότι ένας στους πέντε ανθρώπους στη Λευκορωσία εξακολουθεί να ζει σε μολυσμένη γη. «Η ζώνη αποκλεισμού πρέπει να είναι μια ζώνη αποκλεισμού για αιώνες – αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχουν άνθρωποι που ζουν σε αυτήν και καμία δραστηριότητα στον ποταμό», δήλωσε ο Boilley.
Το E40 θα εκτείνεται από το Γκντανσκ στην Πολωνία και μέσω της νότιας Λευκορωσίας έως τη Χερσώνα στην Ουκρανία. Θα είναι η μεγαλύτερη πλωτή οδός της Ευρώπης, 25 φορές το μήκος του καναλιού του Παναμά. Τα κυβερνητικά υπουργεία και ένας συνασπισμός οργανώσεων προωθούν την κατασκευή. Τα μικρά σκάφη μπορούν ήδη να περάσουν, αλλά θα εμβαθυνθεί και θα διευρυνθεί για να επιτρέψει σε σκάφη μήκους έως και 80 μέτρων τη διέλευση.
Μια δεύτερη μελέτη σκοπιμότητας διεξάγεται επί του παρόντος στην Πολωνία για να αποφασιστεί ποια διαδρομή είναι καλύτερη, με τα αποτελέσματα να αναμένονται τους επόμενους μήνες. Η κυβέρνηση φαίνεται να προχωρά σε σχέδια για το φράγμα Siarzewo, ένα από τα 13 έως 15 φράγματα που θα πρέπει να χτιστούν στον ποταμό Βιστούλα. Το κόστος κατασκευής του E40 είναι πιθανό να είναι μεγαλύτερο από 13 δισεκατομμύρια ευρώ, το μεγαλύτερο μέρος των οποίων θα δαπανηθεί στην Πολωνία.
Οι ακτιβιστές ανησυχούν επίσης για την απώλεια βιοποικιλότητας. Η πλωτή οδός θα περνάει από μια περιοχή που ονομάζεται Polesia, η οποία είναι τα 2/3 του μεγέθους του Ηνωμένου Βασιλείου. Συχνά αναφέρεται ως ο Αμαζόνιος της Ευρώπης λόγω της απίστευτης ποικιλομορφίας της άγριας ζωής, συμπεριλαμβανομένων 1,5 εκατομμυρίου μεταναστευτικών πτηνών καθώς και βισόνων, λύκων, λύγκων και αρκούδων. Εξήντα διεθνώς σημαντικοί χώροι άγριας ζωής στη διαδρομή E40 θα επηρεαστούν από την κατασκευή του.
