Την επιστροφή της στο πρόγραμμα παραγωγής και αγοράς των F-35 ζητά, εκτός των άλλων, η Τουρκία από τις ΗΠΑ για να αποσύρει το βέτο στην ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ.
Την επιστροφή της στο πρόγραμμα παραγωγής αμερικανικών μαχητικών F-35 πέμπτης γενιάς και την άρση των κυρώσεων σε βάρος της για την απόκτηση των ρωσικών S-400 θέτει, εκτός των άλλων, ως όρο η Τουρκία προκειμένου να άρει το βέτο για την ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ (φωτογραφία, επάνω, από Senior Airman Joseph Barron/U.S. Air Force via AP).
Οι όροι της Αγκυρας
Την αποκάλυψη αυτή έκανε το διεθνές πρακτορείο ειδήσεων Bloomberg, επικαλούμενο συζητήσεις του με τρεις ανώτερους τούρκους αξιωματούχους.
Σύμφωνα με το πρακτορείο, η Τουρκία επιμένει επίσης ότι οποιοσδήποτε νέος υποψήφιος του ΝΑΤΟ θα πρέπει να αναγνωρίσει τις ανησυχίες για τις κουρδικές πολιτοφυλακές, τόσο στο εσωτερικό της Τουρκίας όσο στη Συρία και το Ιράκ.
Απαιτεί επίσης η Σουηδία και η Φινλανδία να καταγγείλουν δημοσίως όχι μόνο το Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (PKK) αλλά και τις παραφυάδες του προτού τους επιτραπεί η είσοδος στο ΝΑΤΟ.
Ζητά ακόμη από τις δύο σκανδιναβικές χώρες να άρουν τους περιορισμούς στις εξαγωγές όπλων που επέβαλαν μαζί με πολλά άλλα μέλη της ΕΕ μετά τις στρατιωτικές ενέργειες της Τουρκίας στη Συρία το 2019.
Ο πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δήλωσε ότι δεν θα μπορούσε να συμφωνήσει με την ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ αφού οι δύο χώρες αρνήθηκαν να συμμορφωθούν με το αίτημα για έκδοση ύποπτων τρομοκρατών, ιδίως μελών του PKK, που η Τουρκία χαρακτηρίζει ως τρομοκρατική οργάνωση.
Κρίσιμη ψήφος
Διεθνείς αναλυτές αναφέρουν ότι η ψήφος της Τουρκίας είναι κρίσιμη για την υλοποίηση της απόφασης επέκτασης του ΝΑΤΟ, η οποία θα συμπεριλαμβάνει τη Φινλανδία και τη Σουηδία, και γι’ αυτό απαιτεί να ενταχθεί ξανά στο πρόγραμμα JSF (Joint Strike Fighter) και να παραλάβει τα δεσμευμένα F-35.
Στιγμιότυπο από τη χθεσινή συνάντηση Τσαβούσογλου – Μπλίνκεν στη Νέα Υόρκη (φωτογραφία Reuters/Eduardo Munoz)
Η Τουρκία είναι ένα από τα πρώτα μέλη του προγράμματος JSF (από το 1999), το οποίο είχε ως αποτέλεσμα την πρώτη εξαγωγή μαχητικού stealth 5ης γενιάς. Η Αγκυρα σκόπευε να αποκτήσει εκατό F-35 Lightning II, αλλά αυτά τα σχέδια διαλύθηκαν όταν αποφάσισε επίσης να εντάξει στη δύναμή της το σύστημα αεράμυνας μεγάλης εμβέλειας S-400 από τη Ρωσία.
Τα άλλα μέλη του προγράμματος JSF, ιδιαίτερα οι Ηνωμένες Πολιτείες, ανησυχούσαν ότι οι ρώσοι τεχνικοί που επρόκειτο να εκπαιδεύσουν τους τούρκους χειριστές και να τελειοποιήσουν τα συστήματα S-400 θα είχαν πρόσβαση σε ευαίσθητες πληροφορίες των F-35, καθώς και τα δύο συστήματα θα λειτουργούσαν στην ίδια δομή αεράμυνας.
Παρά τις απειλές της Ουάσιγκτον, η Τουρκία προχώρησε στην προμήθεια S400, με αποτέλεσμα την τελική αποβολή της από το πρόγραμμα JSF και την επιβολή στρατιωτικών και οικονομικών κυρώσεων, που ελάχιστα επηρέασαν την απόφαση της Αγκυρας.
Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία είχε το απροσδόκητο αποτέλεσμα τόσο η Σουηδία όσο και η Φινλανδία να αποφασίσουν ότι θα ήταν καλύτερα για την ασφάλειά τους να εγκαταλείψουν την ιστορική τους ουδετερότητα και να ενταχθούν στη δομή του ΝΑΤΟ.
Ισχυρό διαπραγματευτικό χαρτί
Και έτσι, σχεδόν τυχαία, ένα ισχυρό διαπραγματευτικό χαρτί έπεσε στα χέρια της Τουρκίας για να ασκήσει πίεση στην Ουάσιγκτον και να προσπαθήσει να ανακτήσει την ιδιότητά της ως εταίρου στο πρόγραμμα JSF, τονίζουν οι αναλυτές.
Το θέμα επιστρέφει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων αυτή την εβδομάδα, καθώς η Τουρκία λέει ότι θα αποδεχθεί την είσοδο των σκανδιναβικών χωρών στο ΝΑΤΟ εφόσον λάβει τα F-35 που έχει παραγγείλει και πληρώσει (και για τα οποία συνεχίζει να προμηθεύει εξαρτήματα).
Το Bloomberg αναφέρει ότι η λίστα των αιτημάτων της Τουρκίας περιλαμβάνει τα F-35, 40 νέα F-16 Fighting Falcon Block 70 και 80 κιτ αναβάθμισης για F-16 από προηγούμενες παρτίδες. Θα ζητήσει επίσης από τη Σουηδία και τη Φινλανδία να άρουν τους περιορισμούς στις πωλήσεις όπλων που επιβλήθηκαν στην Τουρκία, μετά την εισβολή της στη Συρία το 2019.
Χωρίς την υποστήριξη της Τουρκίας, οι δύο Σκανδιναβικές χώρες δεν μπορούν να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ, καθώς είναι απαραίτητο όλα τα μέλη να ψηφίσουν υπέρ της αίτησης ένταξης.
Αποδοχή μέρους των αιτημάτων
Κυκλοφορούν φήμες, λένε οι ίδιες πηγές, για αποδοχή μέρους των αιτημάτων, και αναφέρουν συγκεκριμένα ότι οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να αποδεσμεύσουν την αγορά περισσότερων F-16 και οι Σκανδιναβοί να άρουν τους περιορισμούς, αλλά η απόκτηση των F-35 θα εξαρτηθεί από την απομάκρυνση των S-400.
Το ρωσικό πυραυλικό σύστημα S-400
Ταυτόχρονα, η διαπραγμάτευση θα μπορούσε να περιλαμβάνει την αποστολή αυτών των πυραυλικών συστημάτων στην Ουκρανία, για να αυξηθεί σημαντικά η ικανότητα αεράμυνάς της.
Αλλά αυτό θα ταπείνωνε τη Ρωσία και θα έφερνε σε αντιπαράθεση τον Ερντογάν με τον Πούτιν, χωρίς δυνατότητα επιστροφής. Η Τουρκία διατηρεί ουδέτερη στάση για την εισβολή στην Ουκρανία και είναι από τις λίγες χώρες που συνεχίζουν να συναλλάσσονται με τη Ρωσία. Αρα, δεν φαίνεται πολύ εφαρμόσιμη ιδέα.
Η σφήνα της Ελλάδας
Η Ελλάδα, ένα άλλο μέλος και εταίρος του ΝΑΤΟ, θα εξοργιζόταν εάν η Τουρκία επέστρεφε στην ομάδα των F-35 και θα μπορούσε επίσης να εμποδίσει την ένταξη των σκανδιναβικών χωρών ως μέσο πίεσης, επισημαίνουν οι πηγές.
Η Τουρκία είχε ήδη τέσσερα F-35A στις Η.Π.Α. για εκπαιδευτικούς σκοπούς, αλλά μετά την αποβολή της από το πρόγραμμα, σταμάτησε η διαδικασία εξαγωγής τους.
Η Αθήνα ενισχύει τις στρατιωτικές της δυνατότητες, με την ενσωμάτωση 24 μαχητικών Dassault Rafale, προκειμένου να μην μείνει πίσω στον ανταγωνισμό όπλων στο Αιγαίο, που διατηρεί με τον εταίρο/αντίπαλό της Τουρκία.
Η συμφωνία της Αγκυρας σε νέα F-16 και ο εκσυγχρονισμός μέρους του στόλου της είναι κάτι που θα μπορούσε να αντιμετωπίσει η Ελλάδα, καθώς εκσυγχρονίζει τα F-16 της στο ίδιο επίπεδο. Αλλά η προσθήκη εκατό περίπου F-35 θα ήταν πολύ μεγάλη ανισορροπία για να την αποδεχτεί αθόρυβα η Αθήνα.
Υπογραμμίζουν λοιπόν ότι θα πρέπει να είμαστε προσεκτικοί στο πώς εξελίσσονται οι διαπραγματεύσεις, γιατί αν σήμερα η ένταξη της Σουηδίας και της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ εξαρτάται από την τουρκική ψήφο, αύριο μπορεί να εξαρτηθεί από την ελληνική.
