Χιλιετίες προτού κάνει την εμφάνισή της η πανδημία του νέου κορωνοϊού και το χαρτί υγείας γίνει το Άγιο Δισκοπότηρο των σουπερμάρκετ, η προσωπική υγιεινή στην αρχαιότητα ήταν πολύ πιο επώδυνη από όσο θα μπορούσαμε να φανταστούμε. Χωρίς διπλό χαρτί με βελούδινη υφή και απαλά αρώματα. Χωρίς χαρτί, γενικώς, κάθε επίσκεψη στην τουαλέτα (όταν υπήρχε τουαλέτα) απαιτούσε γενναιότητα και, συχνά, ευρηματικότητα.
Τουαλέτα στην αρχαιότητα, μια εμπειρία με πόνο
Στην αρχαία Ελλάδα και στη Ρώμη, από τον 5ο αιώνα π.Χ. έως τον 2ο μ.Χ., οι άνθρωποι καθάριζαν την περιοχή του πρωκτού με τον ξυλόσπογγο: ουσιαστικά, όπως προδίδει και το όνομά του, έναν σπόγγο δεμένο στην άκρη ξύλου. Μετά τη χρήση, τον τοποθετούσαν σε ένα δοχείο με αλατόνερο ή ξίδι (ουσιαστικά, τα αντισηπτικά της εποχής). Μάλιστα σε κοινόχρηστους χώρους όλοι χρησιμοποιούσαν το ίδιο αξεσουάρ. Αν και κάποιοι αρχαιολόγοι, όπως η Τζένιφερ Μπέιτς, θεωρούν ότι ο ξυλόσπογγος ενδεχομένως δεν προοριζόταν για την προσωπική υγιεινή αλλά για την καθαριότητα της τουαλέτας – ότι ήταν ένας πρόδρομος του σημερινού πιγκάλ.
Κάτι παρόμοιο συνέβαινε και στην Κίνα στην αρχαιότητα, όπου στην προσωπική υγιεινή είχαν επιστρατευτεί ράβδοι από ξύλο ή μπαμπού με τυλιγμένο στην άκρη ένα κομμάτι ύφασμα.
Ένα ακόμα αμφιλεγόμενο αξεσουάρ προσωπικής υγιεινής στην κλασική αρχαιότητα ήταν οι πεσσοί, κεραμικά κομμάτια που, σύμφωνα με ένα επιστημονικό άρθρο στην British Medical Journal πιθανόν, λόγω της τραχιάς υφής και της επαναλαμβανόμενης χρήσης, να προκαλούσαν «τοπικούς ερεθισμούς, βλάβες στο δέρμα ή στους βλεννογόνους, καθώς και επιπλοκές από εξωτερικές αιμορροΐδες».
Πεσσοί για προσωπική χρήση βρέθηκαν σε λουτρά τόσο της Αθήνας όσο και της Ρώμης, με διάμετρο 3-10 εκατοστών και πάχος 0,6-2,2 εκατοστών. Ένα ακόμα αντικείμενο που πιθανολογείται ότι κάποιες φορές προοριζόταν για την ίδια χρήση ήταν τα λεγόμενα όστρακα, όχι όμως από τη θάλασσα αλλά τα κεραμικά θραύσματα που χρησιμοποιούντο για τον εξοστρακισμό των ανεπιθύμητων.
Το πρώτο χαρτί υγείας
Οι πρώτες αναφορές για χρήση χαρτιού στον καθαρισμό του πρωκτού ανάγονται στον 6ο αιώνα μ.Χ., στην Κίνα (και, σύμφωνα με κάποιους ειδικούς, μόλις στον 2ο αιώνα μ.Χ., στην ίδια περιοχή). Μέχρι τον 14ο αιώνα, το κινεζικό χαρτί υγείας φτιάχνονταν από ρυζόχαρτο. Σήμερα μάλιστα, παρόλο που δεν το γνωρίζουμε, απολαμβάνουμε βασιλικές περιποιήσεις, καθώς στην Κίνα του παρελθόντος το μαλακό και αρωματισμένο χαρτί υγείας προοριζόταν μόνο για την αυτοκρατορική οικογένεια.
Στο μεταξύ, στη Δύση, ανάμεσα στις όχι και τόσο ιδανικές λύσεις προσωπικής υγιεινής, ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες και τις συνήθειες κάθε τόπου, ήταν φύλλα δέντρων, γρασίδι, όστρακα μυδιών, χιόνι, εφημερίδες, το σκληρό εσωτερικό του καλαμποκιού και φυσικά τα all time classic χέρια. Όλα αυτά σε μια εποχή που δεν υπήρχαν ακόμα αντιβιώσεις.
Η μαζική, βιομηχανική παραγωγή χαρτιού υγείας ξεκίνησε στις ΗΠΑ το 1857. Ο επιχειρηματίας Τζόζεφ Γκάγιετι λανσάρισε ένα προϊόν που θα ζήλευε και η Γκουίνεθ Πάλτροου, με αλόη, χαρτί κάνναβης και την υπόσχεση να προλαμβάνει τις αιμορροΐδες.
Γύρω στο 1890, τα αδέρφια Κλάρενς και Έντουαρντ Έρβιν Σκοτ είχαν τη λαμπρή ιδέα να κυκλοφορήσουν χαρτί υγείας σε ρολά, σε μια εποχή που η αγορά του από τα καταστήματα θεωρείτο από πολλούς ταμπού. Θα έπρεπε να περάσουν ακόμα 3-4 δεκαετίες μέχρι, γύρω στο 1920, το χαρτί υγείας να γίνει ένα προϊόν ευρείας χρήσης και να μην αντιμετωπίζεται αποκλειστικά σαν «φαρμακευτικό» αγαθό. Ωστόσο ακόμα και σήμερα εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι, ειδικά στην Ασία και τη Μέση Ανατολή, δεν το χρησιμοποιούν αλλά προτιμούν να ξεπλένονται με άφθονο νερό.
