ην προηγούμενη εβδομάδα δημιουργήθηκε ένα “δεδικασμένο” εργασιακής διεκδίκησης. Η σοσιαλμιντιακή κουλτούρα της ακύρωσης μπορεί ν’ αποτελέσει εργαλείο για κάθε εργαζόμενο που θέλει να διασφαλίσει τα δικαιώματά του ή να διεκδικήσει καλύτερες συνθήκες στη δουλειά του.
Στη “νίκη” των ταχυμεταφορέων προφανώς λειτούργησε η μαζική τους συμμετοχή στις πορείες αλλά παράλληλα έπαιξε τεράστιο ρόλο και τα χιλιάδες #cancel που εμφανίστηκαν στα κοινωνικά δίκτυα.
Η Gig Economy είναι ένα νόμισμα με δύο πλευρές. Από τη μία γίνεται αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας των καταναλωτών, μια ευκολία που δύσκολα την αφήνεις. Από την άλλη όμως οι εταιρείες έχουν να κάνουν και με μια σημαντική μερίδα “πελατών” που επιθυμούν η γυναίκα του Καίσαρα και να φαίνεται και να είναι τίμια.
Στην ουσία έχουμε να κάνουμε με τον συνδικαλισμό σε ψηφιακή βερσιόν που ναι μεν δεν έχει στέρεες οργανωτικές βάσεις, μπορεί να βασίζεται σε τάσεις, μπορεί να είναι εφήμερος αλλά η δύναμη της ξαφνικής μαζικότητάς του προκαλεί τρόμο. Κανείς δε θέλει να τρεντάρει στα κοινωνικά δίκτυα για το λάθος λόγο. Δισεκατομμύρια ξοδεύονται παγκοσμίως σε γκουρού το μάρκετινγκ από μπράντες που επιθυμούν να βρίσκονται συνέχεια στην καλή πλευρά της ιστορίας.
Καμπάνιες για τη διαφορετικότητα, μηνύματα κατά του ρατσισμού, η κλιματική κρίση και άλλες ευαίσθητες χορδές βρίσκουν όλο και περισσότερο χώρο σε αυτό που ονομάζεται εταιρική κοινωνική ευθύνη. Τα timeline μας είναι ένας αγγελικά πλασμένος κόσμος που τους χωράει όλους.
Παρά την υποκρισία που υπάρχει αρκετές φορές, είναι κάπως παρανοϊκό να πεις πώς όλο αυτό που συμβαίνει είναι προς λάθος κατεύθυνση. Έχεις να κερδίσεις, παρά να χάσεις από το γεγονός ότι μια μάρκα παπουτσιών λέει σ’ ένα παιδάκι να μην είναι ρατσιστής. Η νοοτροπία άλλωστε καλλιεργείται από παντού. Αυτό όμως που έχουν χάσει οι εταιρείες είναι πώς το μήνυμα για έναν καλύτερο πλανήτη πρέπει να συμπεριλαμβάνει και τους εργαζόμενους μας.
Ας δούμε τι συμβαίνει σήμερα. Κάθε κρίση λειτουργεί σαν επιταχυντής ορισμένων κοινωνικών αλλαγών. Ο κορονοϊός πέρα από το υγειονομικό κομμάτι προκάλεσε και μεγάλες οικονομικές αναταράξεις που έφεραν στο προσκήνιο νέους κοινωνικούς μετασχηματισμούς. Για παράδειγμα σ’ ένα μεγάλο κομμάτι της αποβιομηχανοποιημένης δύσης ο κλάδος των μεταφορών έχει πια ένα σημαντικό μερίδιο σε αυτό που αποκαλείται εργατική τάξη. Το άλλο είναι πώς μια τεράστια πληθυσμιακή ομάδα που δραστηριοποιείται κυρίως στον τομέα των υπηρεσιών δεν είναι καθόλου ικανοποιημένή από τη δουλειά του. Τόσο μάλιστα που πολλοί δεν επέστρεψαν στη δουλειά τους. Στην Αμερική για ένα διάστημα δεν έβρισκαν σερβιτόρους, στην Ευρώπη είναι ανατριχιαστικά τα ποσοστά των ανθρώπων που δεν ήθελαν με τίποτα να ξαναβρεθούν στα πόστα τους.
Ακόμα και στα πιο ψηλά εισοδήματα συναντάται μια έντονη δυσαρέσκεια. Εξοντωτικά ωράρια, απουσία ελεύθερου χρόνου, η απειλή του ανταγωνισμού, η εξάρτηση από το μισθό για την επιβίωση σε μια κοινωνία που έχει πλημμυρίσει από αγαθά και κάθε μέρα γεννά έναν δισεκατομυριούχο και ενενήντα εννιά φτωχούς.
Δεν ήταν τυχαία η αυθόρμητη στήριξη στους ταχυμεταφορείς. Κάθε “cancel” έκρυβε μέσα του την προβολή του καθενός μας στα δικά μας προβλήματα.
Υπάρχει λύση για όλα αυτά; Προφανώς. Άλλωστε είναι ολοφάνερο πια πώς όποιος ιδεολογικός χώρος παρουσιάσει ένα σχέδιο για το περιβάλλον και την εργασία είναι αυτός που θα κυριαρχήσει τα επόμενα χρόνια. Υπάρχει πάντα ο κίνδυνος “τραμπικές” φιγούρες με οικολογικές ευαισθησίες να είναι οι ηγέτες του μέλλοντος. Είναι πολλοί οι σύγχρονοι φιλόσοφοι που πιστεύουν επίσης πως αν η κουλτούρα της ακύρωσης από μεμονωμένο περιστατικό, γίνει νόρμα, τότε οι μόνοι που έχουν να κερδίσουν από αυτό είναι οι ακραίοι. Αυτοί δηλαδή που η ιστορία έχει δείξει ότι είναι ικανοί όχι μόνο στο ν’ ακυρώσουν αλλά και στο να εξοντώσουν ολόκληρες κοινωνικές ομάδες.
Αλλιώς πάντα υπάρχουν οι δεξαμενές ιδεών της αριστεράς και του κοινωνικού φιλελευθερισμού. Είναι λίγα αυτά που δεν έχουν ειπωθεί. Το αίτημα για έναν ηθικό καπιταλισμό είναι διαρκές. Βέβαια, το “ηθικός καπιταλισμός” μοιάζει σαν αυτή την ιστορία με τον βάτραχο και τον σκορπιό που στέκονται αμέριμνοι στις όχθες ενός ποταμού.
-Θα με περάσεις απέναντι, λέει ο σκορπιός στον βάτραχο.
-Αν σε περάσω, θα με τσιμπήσεις, θα βουλιάξω και θα πεθάνουμε και οι δύο. Απαντά ο βάτραχος
-Δε θα τσιμπήσω, θα δεις, έχω αλλάξει, ισχυρίζεται ο σκορπιός και τον πείθει.
Στη μέση του ποταμού ο σκορπιός τσιμπά τον βάτραχο και την ώρα που πνίγονται ο δεύτερος αναρωτιέται δυνατά γιατί το έκανε αυτό.
-Γιατί αυτή είναι η φύση μου, του κάνει ο σκορπιός και αποχαιρετούν τον μάταιο τούτο κόσμο.
Έτσι και με τον καπιταλισμό, όπως λέει το παλιό κομμουνιστικό ρητό, η φύση του είναι πάντα να βάζει το κέρδος πάνω από τους ανθρώπους.
