Η ψυχολόγος Μαριάνθη Σπουργίτη γράφει για το πώς μπορούν να διαχειριστούν οι γονείς το άγχος αποχωρισμού από τα παιδιά τους κατά την έναρξη της σχολικής σεζόν.
Το νηπιαγωγείο σηματοδοτεί παραδοσιακά την έναρξη της δημόσιας σχολικής εκπαίδευσης και για ένα παιδί αποτελεί την πιο σημαντική χρονιά στην σχολική του πορεία.
Ίσως όμως όχι μόνο για το παιδί… Η είσοδος στο νηπιαγωγείο μπορεί να αποτελέσει ένα δύσκολο γεγονός για το παιδί αλλά και για τον ίδιο το γονέα, γιατί αντιπροσωπεύει μια από τις σημαντικότερες αλλαγές στην ζωή της δυάδας.
Η επιτυχής προσαρμογή του παιδιού στο νηπιαγωγείο εξαρτάται άμεσα από τη στάση των γονέων. Το άγχος του γονέα για τις εμπειρίες του παιδιού στο νηπιαγωγείο, για την προσοχή και τη φροντίδα που θα λάβει από τους παιδαγωγούς και για τη σχέση του με τους συνομηλίκους του, μεταβιβάζεται στο παιδί είτε άμεσα είτε έμμεσα.
Οι τύψεις, η θλίψη ή το άγχος των γονέων διαγράφονται στο πρόσωπό τους, στον τόνο της φωνής τους, στις χειρονομίες τους και γενικότερα στην στάση του σώματός τους. Τα παιδιά έχουν την ικανότητα να «διαβάζουν» αυτά τα μη λεκτικά μηνύματα. Η παραμικρή ένδειξη αμφιβολίας ή ανησυχίας γίνεται πολλές φορές αντιληπτή, παρά την προσπάθειά απόκρυψής της. Μία τέτοια ένδειξη θα τους προκαλέσει φόβο και ανασφάλεια και θα δυσχεράνει την τελική ένταξή τους στο σχολικό περιβάλλον.
Η δυσκολία αυτή είναι ακόμη μεγαλύτερη σε ενήλικες που αντιμετώπιζαν ως παιδιά άγχος αποχωρισμού, το οποίο δεν κατάφεραν να ξεπεράσουν. Τι είναι όμως το άγχους του αποχωρισμού; Το άγχος του αποχωρισμού, θεωρείται ένα φυσιολογικό φαινόμενο της αναπτυξιακής πορείας των παιδιών ηλικίας εφτά μηνών έως έξι ετών.
Ο φόβος αυτών των παιδιών είναι μήπως πάθει κάτι κακό το βασικό άτομο που τα φροντίζει, όταν δεν είναι μαζί τους. Το άγχος του αποχωρισμού συνδέεται άμεσα με το δεσμό. Δηλαδή, τα βρέφη όταν αποχωρίζονται το άτομο που τα φροντίζει, αρχικά μπορεί να κλαίνε. Σταδιακά, όμως, χάρη στην αίσθηση ασφάλειας και σιγουριάς που έχουν αναπτύξει μέσω του δεσμού, το άγχος του αποχωρισμού όλο και μειώνεται.
Ωστόσο, οι γονείς εκείνοι που δεν κατάφεραν υγιώς να αντιμετωπίσουν το άγχος του αποχωρισμού κατά τη βρεφική τους ηλικία, εξακολουθούν ως ενήλικες να ανησυχούν υπερβολικά για τα κοντινά τους πρόσωπα και να δυσκολεύονται να τα αποχωριστούν. Η ανησυχία είναι πολύ πιο έντονη για τα παιδιά τους, τα οποία θεωρούν περισσότερο ευάλωτα και ανήμπορα. Ως γονείς είναι συνήθως υπερπροστατευτικοί, δεν τα αφήνουν να πάρουν πρωτοβουλίες και προβάλλουν σ’ αυτά τους δικούς τους φόβους ότι μπορεί να τους συμβεί κάτι κακό.
Κάποιοι τρόποι για να γίνει πιο εύκολος ο αποχωρισμός του παιδιού με τον γονέα και η ένταξή του στο νηπιαγωγείο είναι:
- Θεωρείται πολύ σημαντικό το παιδί και ο γονιός να έχουν συνηθίσει σε μικρούς αποχωρισμούς (π.χ. για ψώνια). Κατά τους αποχωρισμούς αυτούς, ο γονιός πρέπει να ενημερώνει το παιδί για την απουσία του και να το αποχαιρετά. Οι μικροί αποχωρισμοί βοηθούν τον ίδιο τον γονέα να αρχίσει να εμπιστεύεται τη φροντίδα του παιδιού του σε άλλα πρόσωπα και να αντιλαμβάνεται ότι μπορεί να είναι ασφαλές ακόμη και στην απουσία του.
- Η στάση του γονιού απέναντι στο σχολείο επηρεάζει και τη στάση του παιδιού απέναντι σ’ αυτό. Αν ο γονιός εκφράζεται αρνητικά για το νηπιαγωγείο και εκδηλώνει τη δυσαρέσκειά του μπροστά στο παιδί, είναι πιθανό να αναπτύξει και αυτό έναν αρνητισμό για το σχολείο. Αντίθετα, ένας γονιός που δείχνει ικανοποιημένος και εκφράζεται θετικά για το σχολείο και τον δάσκαλο, θα δημιουργήσει στο παιδί ένα αίσθημα ασφάλειας, με αποτέλεσμα να είναι θετικά προσκείμενο απέναντι σε αυτό.
- Κάποιες μικρές συμβουλές: Περάστε ποιοτικό χρόνο όσο είστε με το παιδί. Μιλήστε στο παιδί και για τα δικά σας συναισθήματα και για τον τρόπο που τα διαχειρίζεστε. Να έχετε καλές σχέσεις με το σχολείο και τη δασκάλα και να ζητάτε να ενημερώνεστε άμεσα για όποιο ζήτημα προκύψει. Να είστε ψυχολογικά προετοιμασμένη ότι το παιδί σας είναι πιθανό να εκδηλώσει άγχος αποχωρισμού και ότι θα χρειαστεί κάποιο χρονικό διάστημα μέχρι να προσαρμοστεί.
- Σε κάθε περίπτωση, αν νιώθετε ότι ο άγχος σας μεγαλώνει και δυσχεραίνει την καθημερινότητά σας και του παιδιού σας, απευθυνθείτε άμεσα σε κάποιο ειδικό ψυχικής υγείας.
Η Μαριάνθη Σπουργίτη είναι πτυχιούχος του τμήματος Ψυχολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Δίδασκε μαθήματα ψυχολογίας σε Δημόσια Ινστιτούτα Επαγγελματικής Κατάρτισης. Επίσης, υπήρξε εκπαιδεύτρια σε τμήματα Σχολών Γονέων παρέχοντας συμβουλευτική και ενημέρωση σε θέματα ανατροφής και προάσπισης των δικαιωμάτων των παιδιών.
Στο παρελθόν, έχει εργαστεί σε διάφορες δομές του δημοσίου τομέα. Τα τελευταία χρόνια εργάστηκε σε Κέντρο Κοινότητας Δήμου της Περιφερειακής Ενότητας Θεσσαλονίκης. Είναι δημιουργός και διαχειρίστρια του ιστολογίου “Η ειδική αγωγή με απλά λόγια”. Ασχολείται ερασιτεχνικά με τη συγγραφή παιδικών και εφηβικών μυθιστορημάτων.
