Τα σημάδια εξάντλησης είναι ορατά με συναισθηματική απόσπαση, αβεβαιότητα, απώλεια παραγωγικότητας, αποτελεσματικότητας, χωρίς ικανοποίηση στον ρόλο τους. Έχει επίσης όλα τα στρεσογόνα χαρακτηριστικά της παραμελημένης εμφάνισης, τραυματικές σκέψεις, τάσεις φυγής, αδιαφορίας, ή και βίας στα μεγαλύτερα παιδιά τους.
Υπάρχουν τρόποι να αντιμετωπιστεί;
Πολλοί γονείς φέρονται ανώριμα χωρίς να αποδέχονται το πρόβλημά τους. Πιστεύουν ότι οι λόγοι που βρίσκονται σε αυτή την κατάσταση, είναι η έλλειψη εμπειρίας και ικανότητας να χειριστούν την φροντίδα των παιδιών τους, παραβλέποντας τα όρια αντοχής τους.Το σύνδρομο εξάντλησης, το οποίο χαρακτηρίζεται από συναισθηματικές αντιδράσεις, επιδρά καταστροφικά και στον επαγγελματικό τομέα, παρόλο που μέχρι πρόσφατα δεν είχε μελετηθεί συστηματικά.
Η πραγματικότητα απέχει πολύ από το ιδεατό πρότυπο που παρουσιάζει η σύγχρονη κοινωνία για την εργαζόμενη μητέρα. Υπάρχει μια σιωπηρή παραδοχή και όλοι συμφωνούν ότι μια μητέρα έχει τη δυνατότητα να συγχρονίζει άριστα τον επαγγελματικό και μητρικό της ρόλο με επιτυχία. Μάλιστα υπάρχουν άπειρα παραδείγματα προς αυτή την κατεύθυνση. Μας διδάσκουν ρητά ότι ο γονεϊκός ρόλος ανταμείβεται με την ολοκλήρωση της βιολογικής και κοινωνικής θέσης της γυναίκας. Οι καθημερινές ανάγκες και προκλήσεις που αντιμετωπίζει για να ισορροπήσει στην δουλειά και το σπίτι είναι ελάχιστα παρατηρήσιμες, ενώ στον διπλό ρόλο της προστίθεται περισσότερο άγχος.
Στην εξωτερική της εργασία οι απαιτήσεις πολλές φορές ξεπερνούν την ικανοποίηση, και το πρότυπο επιτυχίας μεταβάλλεται πάντοτε με υψηλά ποσοστά συμμετοχής στην απογοήτευση και τη συναισθηματική πίεση. Το ίδιο συμβαίνει και με τον γονεϊκό ρόλο της ο οποίος είναι μια συνεχής εργασία χωρίς ημερομηνία λήξης. Επίσης η γραμμή τερματισμού συνεχώς μετατοπίζεται και οι υπευθυνότητες αυξάνονται αρκετές φορές με πολλά αδιέξοδα.
Αυτές είναι οι ιδανικές συνθήκες για υπερκόπωση. Σίγουρα ο καθένας το βιώνει στον τομέα δουλειάς του και προσπαθεί να το διαχειριστεί με τον πιο ανεκτό τρόπο. Οι γονείς όμως δεν μπορούν να μιλούν για αποτυχία, ούτε να ρισκάρουν ένα τέτοιο ενδεχόμενο.
Μπορούν να μιλήσουν για το αγχωτικό φόρτο εργασίας και πώς αναλώνεται η ισορροπία ανάμεσα στην εργασία και την ζωή τους, μπορούν να μιλήσουν για το πρόβλημα απόστασης στη σχέση τους, όπως και τις σχέσεις με τα παιδιά τους, αλλά μέχρι πρόσφατα, δεν μιλούσαν ανοιχτά για την εξουθένωση που αισθάνονται και απειλεί την ακεραιότητά τους.
Η κάθε ημέρα είναι ένας αγώνας δρόμου που πρέπει να διανύσουν με μια εξαντλημένη μπαταρία και τα συναισθηματικά καύσιμα να μην επαρκούν να αναπληρώσουν όλα τα πρέπει των υποχρεώσεων. Όλοι υποθέτουν ότι οι γονείς αγαπούν την φροντίδα του σπιτιού και των παιδιών τους τόσο πολύ, που επαναφορτίζονται μόνοι τους. Πιστεύουν ότι οι γονείς δεν έπρεπε να νοιώθουν κουρασμένοι όταν ξυπνούν στις τρεις τα χαράματα ή όταν φεύγουν κατευθείαν για δουλειά μετά από ένα άγρυπνο βράδυ, ή αργούν στη δουλειά, ή γίνονται στόχοι του εφηβικού άγχους του μεγαλύτερου παιδιού τους, γιατί είναι μέρος των προτεραιοτήτων και υποχρεώσεών τους.
Είναι αλήθεια ότι τα παιδιά βασίζονται στους γονείς γιατί δεν μπορούν να εξυπηρετηθούν μόνα τους και αισθάνονται αβοήθητα. Η σχέση γονέων και παιδιών, είναι ζωτικής σημασίας για την ψυχολογική ανάπτυξη των παιδιών. Η ακραία συμπεριφορά, όπως της παθολογικής προσκόλλησης, ή απουσίας του φροντιστή τους μπορεί να είναι καταστροφική. Αυτός είναι ο λόγος που οι γονείς αισθάνονται απειλητικά στο ενδεχόμενο της αποτυχίας.Το θέμα βέβαια εξακολουθεί να υπάρχει αφού δεν μπορούν να δώσουν αυτό που δεν έχουν. Η αποσύνδεση του μυαλού και του σώματος λόγω υπερβολής, δεν μπορεί να προσφέρει ασφαλή σύνδεση, οικειότητα, αγάπη και φροντίδα. Εάν το άγχος είναι μόνιμος οδηγός δεν μπορούν να ανταποκριθούν πάντα με υπομονή μπροστά στις προκλήσεις και εξαρτάται από τους ίδιους να έχουν επίγνωση των δυνατοτήτων τους για να μην φτάνουν σε κρίσιμα επίπεδα.
Όσο τα παιδιά μεγαλώνουν αυξάνονται και οι προκλήσεις, και αυτό το γνωρίζει πολύ καλύτερα ένας γονιός που βιώνει τις εξελίξεις. Μην περιμένετε ο κόσμος να καταλάβει αυτό που περνάτε και μην προσπαθείτε να δώσετε εξηγήσεις σε άλλους για αυτό που νιώθετε. Πολλές φορές μερικές απλές ασχολίες όπως να πάρουμε τα παιδιά από το σχολείο, να βουρτσίσουν τα δόντια τους ή το φαγητό τους, γίνονται εργασίες που απαιτούν τρομερή προσπάθεια.
Ο χρόνος που αφιερώνετε στα μαθήματα των παιδιών επίσης δεν θα είναι ποτέ ιδανικός και αποτελεί μια ακόμη εξαντλητική δοκιμασία. Σίγουρα έχετε ασχοληθεί αρκετά με κάποιο από τα παιδιά σας που σβήνει κάθε γράμμα το οποίο δεν έχει τέλειο σχήμα, ή που δεν μπορεί να συγκεντρωθεί στη μελέτη πάνω από πέντε λεπτά. Εάν πολλαπλασιάσετε το χρόνο που πρέπει να αφιερώσετε και στα άλλα αδέλφια, που έχουν την ίδια ώρα αγώνα κολύμβησης και τις δικές τους απαιτήσεις, προσθέστε μια δουλειά που σας ζητήθηκε από την εργασία σας να γίνει στο σπίτι και ένα πονόδοντο για “φιλοδώρημα” της ημέρας, θα έχετε κλείσει την ημέρα σας με όλα αυτά που για άλλους θα ήταν ένας εφιάλτης αλλά για εσάς, λέγεται “Τρίτη”.
Αρκετοί δίνουν μαθήματα στους γονείς με συμβουλές και τρόπους αυτοεξυπηρέτησης των παιδιών, αλλά ποιος έχει χρόνο για εκπαίδευση; Άλλωστε πως μπορείς να απαιτήσεις από το μεγαλύτερο παιδί να φροντίσει για κάτι που δεν είναι εξοικειωμένο. Έτσι το πρόβλημα διαιωνίζεται ενώ οι μπαταρίες εξαντλούνται ολοένα και περισσότερο.Για να προλάβετε ή για να καταπολεμήσετε την εξάντληση, πρώτα από όλα θα πρέπει να εγκαταλείψετε την ιδέα του ιδανικού και τέλειου γονέα. Προσπαθήστε να ζητήσετε πρακτική βοήθεια από άλλους συγγενείς, ή από τον σύντροφό σας – μοιράζοντας τις εργασίες του σπιτιού όταν υπάρχει η δυνατότητα.
Συζητήστε με στα παιδιά σας και πείτε τους ότι, όπως όταν αισθάνονται ανασφάλεια και έχουν την ανάγκη σας, έρχονται σε εσάς για βοήθεια έτσι κι εσείς έχετε την ίδια ανάγκη. Μην προσπαθήσετε να φορτώσετε στα παιδιά τις ευθύνες σας. Δώστε τους την αίσθηση του φιλότιμου και η αγάπη τους θα βρει το δρόμο στην αλληλοκατανόηση. Η παρουσία σας και μόνο θα δώσει την αίσθηση της σύνδεσης με πιο σωστά αποτελέσματα.
Το πιο φοβερό με την εξουθένωση των γονιών είναι ότι βάζει ένα φράκτη που εμποδίζει το συναισθηματικό δέσιμο με τα παιδιά τους. Μια “καλή” μητέρα δεν είναι πάντα ένας «τέλειος» γονιός, όπως θέλετε να δείχνετε στους άλλους. Τα κοινωνικά μέσα ενημέρωσης, και οι εικόνες των άψογα ντυμένων χτενισμένων και ξεκούραστων μητέρων που φτιάχνουν υγιεινό φαγητό στην πεντακάθαρη κουζίνα τους, δεν βοηθά. Ας μην είστε “τέλειες” και “υπέροχες”. Φτιάξτε το δικό σας πρόχειρο φαγητό και ξοδέψτε την ενέργεια σας για μια αγκαλιά. Να είστε αληθινές, γιατί τα παιδιά μπορούν να ξεχωρίσουν την αλήθεια πολύ καλύτερα από εσάς που προσπαθείτε εξουθενωμένες να φτάσετε στο ιδανικό πρότυπο, αλλά στο δρόμο χάνετε τα παιδιά.
