Περισσότερα από οκτώ στα 10 νοικοκυριά στην Ελλάδα τα οποία μένουν σε σπίτι με ενοίκιο δαπανούν για την κάλυψη των αναγκών στέγασης τουλάχιστον το 40% του οικογενειακού εισοδήματος κάθε χρόνο.
Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη για λογαριασμό του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου («Πολιτικές για τη διασφάλιση της πρόσβασης σε προσιτή στέγαση»), τα ελληνικά νοικοκυριά με ενοίκιο βρίσκονται στη χειρότερη θέση στην Ε.Ε. όσον αφορά το ποσοστό διαθέσιμου εισοδήματος που δαπανούν για τη στέγασή τους, με δεύτερη χειρότερη τη Βουλγαρία και τρίτη χειρότερη τη Ρουμανία.
40% του μηνιαίου εισοδήματος
Περισσότερο από το 40% του μηνιαίου εισοδήματος δαπανούν για στέγαση και τρία στα 10 ελληνικά νοικοκυριά που μένουν σε δικό τους σπίτι, χωρίς να έχουν εξοφλήσει ακόμα το στεγαστικό δάνειό τους. Πρόκειται για ποσοστό νοικοκυριών τριπλάσιο σε σχέση με τα περισσότερα κράτη-μέλη της Ένωσης. Ακόμα και οι ιδιοκτήτες κατοικιών στη χώρα μας επιβαρύνονται πολύ περισσότερο για δαπάνες στέγασης (φόροι ακινήτων, λογαριασμοί ΔΕΚΟ κ.ά.) σε σχέση με τον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Συγκριτικά, το διάστημα 2010-2018 το ποσοστό των νοικοκυριών στην Ε.Ε. που δαπανούσε πάνω από το 40% του διαθέσιμου εισοδήματός του για στέγαση (ανεξάρτητα από το εάν πληρώνουν ενοίκιο ή στεγαστικό ή έχουν δικό τους σπίτι) παρέμενε σταθερό στο 10%, δηλαδή σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα από τη χώρα μας. Η Ελλάδα βρισκόταν στην προτελευταία θέση της Ευρωπαϊκής Ένωσης (τελευταία η Κροατία) με βάση τις κρατικές δαπάνες για στέγαση φτωχότερων νοικοκυριών, είτε με τη μορφή στεγαστικών προγραμμάτων είτε μέσω επιδοτήσεων ενοικίων.
Στη μελέτη υποστηρίζεται, μάλιστα, πως αν υπολογιζόταν και το κόστος στέγασης, τότε 156.000.000 άνθρωποι στην Ε.Ε. θα βρίσκονταν στο όριο της φτώχειας! Επισημαίνεται, επίσης, πως τα τελευταία χρόνια η κατάσταση όσον αφορά την πρόσβαση των νοικοκυριών της Ε.Ε. σε προσιτή στέγαση έχει χειροτερέψει σημαντικά για τα φτωχότερα νοικοκυριά, τα οποία αντιμετωπίζουν δυσκολίες όσον αφορά τη δυνατότητα να πληρώσουν για ένα αξιοπρεπές σπίτι (από πλευράς ποιότητας κατασκευής και παροχών), με τους Ελληνες να βρίσκονται, πάντως, σε πολύ καλύτερη θέση όσον αφορά την ποιότητα των κατοικιών. Τονίζεται, επίσης, ότι δεν υπάρχουν κοινά αναλυτικά στοιχεία για τους αστέγους της Ε.Ε., αν και σε πολλές χώρες η κατάσταση επιδεινώθηκε την τελευταία δεκαετία.
Χρηματοοικονομικοποίηση
Σύμφωνα με τη μελέτη, ένας από τους κύριους λόγους για την αύξηση του κόστους στέγασης και τις δυσκολίες των νοικοκυριών να αντιμετωπίσουν αυτές τις δαπάνες είναι η αποκαλούμενη «χρηματοοικονομικοποίηση» (financialization), δηλαδή η μετατροπή σε χρηματοοικονομικό στοιχείο ή εμπόρευμα (commodity). «Εμπειρικά στοιχεία» δείχνουν, επίσης, πως οι ξένες επενδύσεις στην αγορά ακινήτων μιας χώρας αυξάνουν τις τοπικές τιμές και μειώνουν το ποσοστό ιδιοκατοίκησης, ειδικά σε περιοχές όπου το απόθεμα κατοικιών αντιδρά πιο αργά στις μεταβολές των τιμών.
Εσχάτως, σοβαρή επίδραση στην αύξηση των τιμών και στη δυνατότητα των νοικοκυριών να πληρώσουν για ένα ικανοποιητικό σπίτι έχουν, σύμφωνα με τη μελέτη, και οι πλατφόρμες βραχυχρόνιας μίσθωσης (όπως το Airbnb), οι οποίες, όμως, δέχθηκαν βαρύ πλήγμα από την πανδημία. Η πανδημία, όπως επισημαίνεται, θα δυσκολέψει ακόμα περισσότερο την κατάσταση εξαιτίας της συρρίκνωσης των εισοδημάτων. Οι μαζικές αγορές, κυρίως από Κινέζους, ακινήτων στο κέντρο της Αθήνας και σε άλλες περιοχές, προκειμένου να ενταχθούν στο πρόγραμμα «Χρυσή Βίζα» για άδεια διαμονής στη χώρα μας, σε συνδυασμό με την ένταξη χιλιάδων ακινήτων στο Airbnb οδήγησαν τα τελευταία χρόνια σε έκρηξη τιμών σε περιοχές, όπως το Κουκάκι.
Στοιχεία από έρευνες που διενεργήθηκαν τα τελευταία χρόνια σε Αγγλία και Ουαλία δείχνουν πως αύξηση 1% στο ποσοστό των αγοραπωλησιών ακινήτων που γίνονται από ξένες επιχειρήσεις ή ιδιώτες οδηγεί σε αύξηση 2,1% των τιμών, όπως επισημαίνεται στη μελέτη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
