Το συνεχές ράλι των τιμών που δε συνοδεύεται από αντίστοιχη αύξηση της παραγωγής και των μισθών δημιουργεί ένα εκρηκτικό κοκτέιλ που εντείνει τον κίνδυνο της φτώχειας, αλλά και φέρνει σε δυσχερή θέση του ευάλωτους.
Ο κίνδυνος του στασιμοπληθωρισμού ή πληθωρισμός προσφοράς, δηλαδή ο πληθωρισμός που δε συνοδεύεται από αντίστοιχη αύξηση της παραγωγής και οδηγεί σε αύξηση των ποσοστών ανεργίας αποτελεί βασική απειλή για την οικονομία. ‘Ηδη αναλυτές και διεθνείς οργανισμοί κρούουν το “καμπανάκι” κινδύνου για τις επιπτώσεις, ειδικά στους πιο αδύναμους.
‘Έτσι, ο ελβετικός επενδυτικός οίκος UBS καταγράφοντας συνθήκες που επικρατούν σε 45 χώρες του κόσμου -μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα- και συνδυάζοντας δέκα μελλοντικές μεταβλητές ανάπτυξης και πληθωρισμού σημείωσε ότι αυξημένες πιέσεις αναμένεται να δεχθούν η Γερμανία, οι ΗΠΑ, η Σουηδία, η Βρετανία, η Νέα Ζηλανδία, η Τουρκία και η Ρωσία. Από την άλλη πλευρά, μειωμένοι είναι οι κίνδυνοι για την Αυστραλία, τον Καναδά, την Κίνα, το Μεξικό, τη Νότια Αφρική και την Ινδία.
Λαμβάνοντας υπόψη τις παραπάνω χώρες, η UBS διαπιστώνει πως οι στασιμοπληθωριστικές πιέσεις είναι πιο έντονες στις ανεπτυγμένες οικονομίες παρά στις αναδυόμενες. Αυτό, ωστόσο, μπορεί να αλλάξει σε περίπτωση που παραμείνουν υψηλές οι τιμές των τροφίμων ή εάν τεθεί σε υψηλό κίνδυνο η ροή φυσικού αερίου από τη Ρωσία προς την Ευρώπη.
Τα τρόφιμα
Να σημειωθεί ότι σε επίπεδα ρεκόρ παρέμειναν και τον Απρίλιο του 2022 οι διεθνείς τιμές των τροφίμων, σύμφωνα με έκθεση που δημοσίευσε την Παρασκευή ο Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών (FAO). Πιο συγκεκριμένα, ο Δείκτης Τιμών Τροφίμων του FAO διαμορφώθηκε κατά μέσο όρο στις 158,5 μονάδες τον Απρίλιο του 2022, μειωμένος κατά 0,8% από το υψηλό όλων των εποχών που επιτεύχθηκε τον Μάρτιο. Ωστόσο, σε σχέση με τον Απρίλιο του 2021 οι τιμές είναι αυξημένες κατά 29,8%.
Το ΔΝΤ
Την ίδια ώρα περαιτέρω επιδείνωση των προοπτικών ανάπτυξης και εκτίναξη της πληθωριστικής πίεσης λόγω της συγκυρίας (πόλεμος στην Ουκρανία, πανδημία κτλ) βλέπει το ΔΝΤ. Πιο συγκεκριμένα η γενική διευθύντρια του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ), Κρισταλίνα Γκεοργκίεβακατά την ομιλία της σε συνάντηση των υπουργών Οικονομικών και των διοικητών των κεντρικών τραπεζών της G7 στη Γερμανία, ανέφερε ότι γίνεται όλο και πιο δύσκολο για τις κεντρικές τράπεζες να μειώσουν τον πληθωρισμό χωρίς να προκαλέσουν ύφεση, λόγω των αυξανόμενων πιέσεων στις τιμές της ενέργειας και των τροφίμων, που έχει προκαλέσει ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία, λόγω των lockdown στην Κίνα και των αναγκών αναδιάταξης των αλυσίδων εφοδιασμού προκειμένου να γίνουν πιο ανθεκτικές.
«Νομίζω ότι αυτό με το οποίο πρέπει να αρχίσουμε να νιώθουμε πιο άνετα είναι ότι αυτό που βιώνουμε ίσως δεν είναι το τελευταίο πληθωριστικό σοκ», είπε η επικεφαλής του ΔΝΤ, σύμφωνα με το Reuters, σημειώνοντας ότι σταμάτησε να βλέπει τον πληθωρισμό ως ένα «παροδικό σοκ» μετά το ξέσπασμα της μετάλλαξης Όμικρον του κορονοϊού στα τέλη του 2021.
Από την πλευρά της η Τράπεζα Πειραιώς σε ανάλυσή της σημειώνει ότι η ραγδαία αύξηση των τιμών η οποία καταγράφεται στο επίπεδο της παγκόσμιας οικονομίας, έχει φυσικά επηρεάσει και την ελληνική οικονομία, με αποτέλεσμα ο πληθωρισμός να αποτελεί το κέντρο της προσοχής όχι μόνο των υπεύθυνων για την άσκηση της νομισματικής και δημοσιονομικής πολιτικής αλλά και ολόκληρης της ελληνικής κοινωνίας.
Πλήγμα για τους ευάλωτους
“Χρησιμοποιώντας τα στοιχεία των Έρευνα Οικογενειακών Προϋπολογισμών (ΕΟΠ 2020), παραθέτουμε την κατανομή των περίπου 4 εκατ. ελληνικών νοικοκυριών ανάλογα με την οικογενειακή εισοδηματική τους κατάσταση και τα αντίστοιχα ποσοστά δαπάνης τους σε ενέργεια, διατροφή και λοιπά αγαθά και υπηρεσίες ανά εισοδηματικό κλιμάκιο” αναφέρει η Τράπεζα Πειραιώς και επισημαίνει.
“Από την ανάλυση αυτή βλέπουμε ότι νοικοκυριά με μηνιαίο οικογενειακό εισόδημα €751-€1100 δαπανούν το 27,1% και 13,6% του εισοδήματός τους για διατροφή και ενέργεια αντίστοιχα. Στον αντίποδα νοικοκυριά με εισοδήματα άνω των €3500 δαπανούν μόνο το 18,7% και 10,5% του εισοδήματος τους στις ίδιες κατηγορίες αγαθών. Ως εκ τούτου το ποσοστό δαπάνης των «φτωχών» νοικοκυριών για όλα τα υπόλοιπα αγαθά και υπηρεσίες ανέρχεται στο 59%-63% ενώ των εύπορων στο 70,8%” αναφέρει η ανάλυση της Τράπεζας Πειραιώς που προσθέτει: “Αυτές ακριβώς οι αποκλίσεις καταναλωτικών προτύπων είναι η αιτία των διαφορετικών επιπέδων πληθωρισμού που βιώνουν νοικοκυριά με διαφορετικά εισοδήματα – ιδιαίτερα σε μια περίοδο που ο πληθωρισμός οφείλεται εν πολλοίς στην ενέργεια και στις τιμές αγροτικών προϊόντων.”
Ο πληθωρισμός των φτωχών
Όπως σημειώνει η Τράπεζα Πειραιώς, “στα πολύ φτωχά εισοδήματα τα αγαθά και οι υπηρεσίες ενέργειας πληθωρίζονται κατά 55,5% σε ετήσια βάση ενώ στα πολύ εύπορα κατά 48,2% . Αντίθετα, τα λοιπά αγαθά και υπηρεσίες στα φτωχά νοικοκυριά αυξάνονται κατά 1,4% και στα εύπορα κατά 2,1%. Ο πληθωρισμός για τα νοικοκυριά με μηνιαίο εισόδημα έως €750 είχε ήδη φτάσει τα επίπεδα του 10,6%, στα νοικοκυριά με εισόδημα €751 -€1100 στο 11,1% ενώ σε πιο εύπορα νοικοκυριά με εισοδήματα €2800 – €3500 περιορίζεται στο 9,5% και σε νοικοκυριά με εισόδημα άνω των €3500 στο 8,5%. Συνεπώς, στην τρέχουσα συγκυρία νοικοκυριά με χαμηλότερα εισοδήματα βιώνουν υψηλότερα επίπεδα πληθωρισμού, τα οποία φθίνουν όσο ανερχόμαστε στην εισοδηματική κλίμακα.
Το “κούρεμα” του εισοδήματος
Τέλος, επιχειρούμε να απαντήσουμε στο ερώτημα: υπό την προϋπόθεση ότι τα νοικοκυριά επιθυμούν να καταναλώνουν τα ίδια επίπεδα υπηρεσιών ενέργειας και ειδών διατροφής τότε πόσο μειώνεται το ποσοστό εισοδήματός τους που είναι διαθέσιμο για την αγορά όλων των υπολοίπων αγαθών και υπηρεσιών. Τα συμπεράσματα της μεθοδολογίας αυτής αποτελούν φυσικά αντικατοπτρισμό των παραπάνω ευρημάτων μας αναφορικά με τους υψηλότερους ρυθμούς πληθωρισμού των “φτωχών” έναντι των ευπορών νοικοκυριών.
Με απλά λόγια η αύξηση των τιμών ενέργειας και τροφίμων περιορίζει κατά 8,2% το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών σε όλες τις λοιπές καταναλωτικές τους ανάγκες στο κάτω άκρο της κατανομής των εισοδημάτων αλλά μόνο 5,7% στο άνω άκρο των πιο ευπορών νοικοκυριών” σημειώνει η Τράπεζα Πειραιώς.
