Οι κορεσμένες και πεπερασμένες υποδομές του οδικού δικτύου της Αθήνας δεν επιτρέπουν τη σωτηρία των οδηγών. Γιατί ο Καθαρός Δακτύλιος και τα ‘μονά-ζυγά’ αποδεικνύονται ανεπαρκή και τι θα χρειαστεί να γίνει για να σωθούμε.
O Καθαρός Δακτύλιος παρουσιάστηκε ως η σωτηρία των Αθηναίων από ό,τι γινόταν στους δρόμους της πρωτεύουσας, στο διάστημα που δεν υπήρχε περιορισμός ως προς τα οχήματα που μπορούσαν να μπουν στο κέντρο. Όπως αποδείχθηκε από την πρώτη ημέρα της εφαρμογής του και το μποτιλιάρισμα σε Εθνική Οδό και κεντρικές αρτηρίες, το νέο μέτρο δεν λειτουργεί.
“Ο δακτύλιος είναι μια λύση για να ανακουφίσει από την κυκλοφοριακή και περιβαλλοντολογική επιβάρυνση το κέντρο της Αθήνας. Δεν είναι η λύση για το κυκλοφοριακό πρόβλημα όλου του λεκανοπεδίου. Επιπρόσθετα, με το μέτρο για τα μονά-ζυγά και τον τρόπο που εφαρμόζεται, δεν περιμένουμε ότι η κίνηση θα μειωθεί κατά 50%, καθώς συνεχίζουν να είναι πολλά τα αυτοκίνητα που εξαιρούνται”.
Αν επιχειρούσατε να πείτε με μια ανάσα αυτές τις εξαιρέσεις, θα έπρεπε να είστε τουλάχιστον παγκόσμιος πρωταθλητής στις ελεύθερες καταδύσεις για να τα καταφέρετε. Θέλετε να δοκιμάσετε; Ιδού.
✔ Όλα τα ηλεκτρικά, υβριδικά, φυσικού αερίου εκ κατασκευής και υγραερίου εκ κατασκευής οχήματα.
✔ Τα αυτοκίνητα EURO 6 εφόσον εκπέμπουν διοξείδιο του άνθρακα λιγότερο από 120 g/km.
✔ Οι μόνιμοι κάτοικοι που έχουν ι.χ. όχημα εντός του δακτυλίου.
✔ Όλα τα οχήματα του ΟΑΣΑ και τα ταξί.
✔ Αυτοκίνητα Κρατικών Υπηρεσιών, Ο.Τ.Α, Οργανισμών ή επιχειρήσεων κοινής ωφέλειας με ειδικούς αριθμούς κυκλοφορίας ή με εμφανή σήματα των Υπηρεσιών αυτών.
✔ Το αυτοκίνητο του επικεφαλής κάθε ξένης αποστολής, καθώς και τα αυτοκίνητα των Προξένων, εφ’ όσον αυτοί εκπροσωπούν τη χώρα τους στην Ελλάδα.
✔ Αυτοκίνητα με ξένες πινακίδες Ελλήνων του εξωτερικού και ξένων επισκεπτών της χώρας για τις πρώτες σαράντα (40) ημέρες της παραμονής τους στην Ελλάδα.
✔ Αυτοκίνητα μισθωμένα από ξένους επισκέπτες της χώρας και Έλληνες μόνιμους κατοίκους του εξωτερικού για το ίδιο χρονικό διάστημα.
✔ Αυτοκίνητα ιατρών, τα οποία φέρουν το ειδικό σήμα του οικείου Ιατρικού Συλλόγου με μόνο επιβάτη τον ίδιο, όπως θα αποδεικνύεται από την ιατρική ταυτότητα, για εξυπηρέτηση επειγόντων περιστατικών.
✔ Αυτοκίνητα αναπήρων πολέμου, τα οποία φέρουν ειδικές κρατικές πινακίδες κυκλοφορίας.
✔ Επιβατηγά αυτοκίνητα, τα οποία είναι ειδικά διασκευασμένα ή αυτόματα για τη μεταφορά πολιτικών αναπήρων.
✔ Αυτοκίνητα που μεταφέρουν ασθενείς που χρειάζονται συχνή θεραπεία (όπως νεφροπαθείς, καρκινοπαθείς, άτομα με πολιομυελίτιδα ή άτομα με αναπηρία).
✔ Αυτοκίνητα μεταφοράς φαρμάκων, ή αγγειοκαρδιοχειρουργικών υλικών, ή υλικών οστεοσυνθέσεως, ή ανταλλακτικών τεχνητών νεφρών, ή βιολογικών υγρών ασθενών, με μόνιμα εμφανή σήματα της επιχείρησης.
“Η μείωση που περιμέναμε δεν ήταν τόσο μεγάλη την πρώτη ημέρα της εφαρμογής του Καθαρού Δακτυλίου. Ίσως να έπαιξαν ρόλο οι καιρικές συνθήκες που δεν βοήθησαν. Πάντα όταν δεν είναι καλός ο καιρός, υπάρχει επιβάρυνση στην κυκλοφορία. Λογικά, τις επόμενες μέρες θα υπάρχει νέα ισορροπία και λιγότερα οχήματα στο κέντρο. Έχει ενδιαφέρον ωστόσο, να δούμε ποια θα είναι η επιβάρυνση εκτός κέντρου. Αυτό είναι κάτι που πρέπει να μελετάται κάθε μέρα ώστε να προκύψουν χρήσιμα συμπεράσματα”.
Διαμπερής κυκλοφορία -το παράδειγμα της Κατεχάκη
Ο κύριος Παπαντωνίου μας μίλησε και για τη σημασία της “διαμπερούς κυκλοφορίας”. “Είναι το φαινόμενο όταν διασχίζεις τον κέντρο για να πας από τη μια πλευρά της πόλης στην άλλη. Ο στόχος μιας πόλης είναι να αποφεύγεται η διαμπερής κυκλοφορία, γιατί δεν ‘ενδιαφέρει’ την πόλη αυτός που απλά θα περάσει, αλλά αυτός που ξεκινάει ή καταλήγει σε αυτή, αυτός που θα αφήσει χρήματα σε εκείνη. Όσοι απλά περνούν για να τη διασχίσουν, το μόνο που κάνουν είναι να την επιβαρύνουν κυκλοφοριακά και περιβαλλοντικά. Για παράδειγμα, όταν ξεκινάτε από την Κατεχάκη για να πάτε Νότια, περνάτε από το Βύρωνα και την Ηλιούπολη. Αυτή η διαμπερής κυκλοφορία δεν είναι επιθυμητή. Το πλάνο ήταν να πηγαίνουν τα αυτοκίνητα κατευθείαν στη Βουλιαγμένης”.
Αυτό θα γινόταν αν γινόταν και η υπογειοποίηση της Κατεχάκη το 2004 “ώστε να καταλήγει επί της Βουλιαγμένης”. Δεν έγινε τότε και δεν έχει αλλάξει κάτι έως σήμερα.
Το Σεπτέμβριο του 2020 είχε ανακοινωθεί από τον Υπουργό Υποδομών και Μεταφορών, Αχιλλέα Καραμανλή ότι θα γίνονταν τρεις επεκτάσεις της Αττικής Οδού (μια φορά στην επέκταση της Λεωφόρου Κύμης μέχρι την Εθνική Οδό, η δεύτερη την επέκταση μέχρι το λιμάνι της Ραφήνας και η τρίτη την επέκταση της Δυτικής Περιφερειακής Υμηττού μέχρι τη Λεωφόρο Βουλιαγμένης). Μια θα μας επέτρεπε να κάνουμε τη διαδρομή από την Κατεχάκη στο Ελληνικό σε 10 λεπτά, μέσω της νέας σήραγγας. Δεν υπάρχει ωστόσο, κάτι νεότερο επ’ αυτών.
Οι τρεις βασικές προτάσεις του Συλλόγου Ελλήνων Συγκοινωνιολόγων
Ρωτήσαμε αν η Κυβέρνηση ανακοίνωσε τον Καθαρό Δακτύλιο, αφού είχαν προηγηθεί συζητήσεις και μελέτες με αρμόδιους, όπως ο Σύλλογος Ελλήνων Συγκοινωνιολόγων. Ο κύριος Παπαντωνίου εξήγησε ότι “Ο Σύλλογος ανέπτυξε και κατέθεσε τις προτάσεις του και συναντήθηκε κατόπιν σχετικής πρόσκλησης με την Πολιτική Ηγεσία του Υπουργείου τις προηγούμενες μέρες, αλλά το Υπουργείο είναι αυτό που λαμβάνει τις αποφάσεις και είχε ήδη καταστρώσει το πλάνο λειτουργίας του δακτυλίου. Η συζήτηση μας περιστράφηκε κυρίως για τα επόμενα πολύ σημαντικά βήματα”.
Τι περιλάμβαναν οι προτάσεις των συγκοινωνιολόγων; “Πρέπει να γίνουν πιο αυστηρά τα όρια της τροφοδοσίας, ο έλεγχος της και ο έλεγχος της παράνομης στάθμευσης. Σε ό,τι αφορά την τροφοδοσία, θα μπορούσε να γίνεται εκτός των ωρών αιχμής που είναι κατά βάση 8 με 10 το πρωί και 15.00 με 17.00 το απόγευμα. Σήμερα δεν υπάρχει έντονη επιτήρηση στην τροφοδοσία και γίνεται πολλές ώρες τη μέρα, τη στιγμή που είναι παράγοντας που επηρεάζει το κυκλοφοριακό.
Κάτι που ισχύει και για την παράνομη στάθμευση που επηρεάζει την ικανότητα της όποιας οδού -καθώς χάνεται σε πολλές περιπτώσεις μια λωρίδα κυκλοφορίας. Αυτές είναι παράμετροι που πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπ’ όψιν και να βελτιωθούν. Θα επαναλάβω πως αμφότεροι έχουν να κάνουν με την αστυνόμευση, που είναι το τρίτο εξ όσων απαραίτητων πρέπει να γίνουν, για να έχει σημασία και ο δακτύλιος. Η τροχαία ωστόσο, είναι πολύ δύσκολο να αντεπεξέλθει, καθώς δεν έχει το δυναμικό”.
Και πώς μπορεί να λυθεί αυτό το πρόβλημα; “Με το σύστημα επιτήρησης που χρησιμοποιείται στο εξωτερικό και είναι τεχνολογικό. Δηλαδή, κάμερες. Πρόκειται για διαφορετική λογική που είναι και κοστοβόρα, εν τούτοις είναι απαραίτητη. Γενικά, στο εξωτερικό δεν υπάρχει αστυνομικός για να βλέπει ποιος μπαίνει και ποιος βγαίνει στο κέντρο η πόλη λειτουργεί με σύγχρονα μέτρα επιτήρησης της κυκλοφορίας”.
Κάτι άλλο που ενδέχεται να δώσει ανάσα στο κυκλοφοριακό είναι “να εξεταστεί ανείναι σκόπιμο να αλλάξουν τα όρια της εφαρμογής του δακτυλίου. Πρέπει να γίνει μελέτη, ώστε να διαπιστωθεί πόσο ωφέλιμο θα είναι συνολικά για την κοινωνία, να επεκταθεί ή όχι σε μεγαλύτερη περιοχή ο δακτύλιος”.
Προφανώς πρέπει και να “εξεταστεί σε βάθος χρόνου εκ νέου το μέτρο των μονών-ζυγών. Στο εξωτερικό, υπάρχουν διάφορες πρακτικές όπως περιοχές (ζώνες) που είναι προσβάσιμες μόνο για τα οχήματα χαμηλών εκπομπών ρύπων. δεδομένου ότι η περιβαλλοντική επιβάρυνση από την κυκλοφορία είναι σημαντική. Ωστόσο κάθε αλλαγή πρέπει να βασίζεται στα χαρακτηριστικά της πόλης και να βασίζεται σε τεκμηριωμένη μελέτη βιωσιμότητας”.
“Η βασική λύση είναι να γίνουν ελκυστικά τα ΜΜΜ”
Το δεδομένο είναι πως οι υποδομές για τους δρόμους της Αθήνας φτιάχτηκαν για 500.000 αυτοκίνητα. Έρευνα που είχε γίνει το 2018, είχε ενημερώσει ότι αντιστοιχούν 476 επιβατικά αυτοκίνητα, ανά 1.000 κατοίκους -ο συνολικός στόχος είχε φτάσει στα 257 εκατομμύρια οχήματα.
Ο κύριος Παπαντωνίου ομολόγησε πως “οι υποδομές του οδικού δικτύου είναι κορεσμένες. Αυτό φαίνεται χαρακτηριστικά από τον Κηφισό που έχει συμφόρηση πολλές ώρες της ημέρας. Το ανησυχητικό είναι πως η Αττική Οδός φτάνει κάποιες ώρες στα όρια της. Το οδικό δίκτυο είναι και πεπερασμένο, καθώς δεν έχουμε νέα έργα σε εξέλιξη. Το όλο πρόβλημα ενέτεινε η πανδημία, εξαιτίας της οποίας πολλοί σταμάτησαν να χρησιμοποιούν τα μέσα μαζικής μεταφοράς. Βάσει των στοιχείων που αφορούν τα ΜΜΜ, η μείωση αυτή εκτιμάται στο 30%. Πρόκειται για χιλιάδες μετακινήσεις κάθε μέρα”.
Και κάπως έτσι φτάσαμε στο μεγαλύτερο ‘πρέπει’ του πώς δεν θα τρώμε ατελείωτες ώρες στους αθηναϊκούς δρόμους. “Η βασική λύση είναι τα μέσα μαζικής μεταφοράς. Πρέπει να δυναμώσουν -να βελτιωθεί ο χρόνος, το κόστος και η αξιοπιστία τους-, ώστε να γίνουν πιο ελκυστικά. Αν οι λεωφορειολωρίδες ήταν ανοιχτές και χρειαζόμασταν ενδεικτικά 20 λεπτά για διαδρομή που με το αυτοκίνητο κάνουμε σε 40′ τότε μπορεί να επιλέγαμε το λεωφορείο. Θα ήταν ένα σημαντικό κίνητρο. Σε κάθε περίπτωση αν δε δυναμώσουμε και δε κάνουμε πιο ελκυστικά τα μέσα μαζικής μεταφοράς, είναι ουτοπικό να περιμένουμε πως ο κόσμος θα τα χρησιμοποιεί περισσότερο”.
