Κάτι σαν πρόβα «ιερού πολέμου»: Μακρόν – Ερντογάν σε σύγκρουση δύο κόσμων

Δεν είναι ότι κραυγάζουν «Αλλάχου Ακμπάρ» («ο Αλλάχ – δηλαδή, ο Θεός – είναι μέγιστος») εξαπολύοντας επιθέσεις που πυκνώνουν στην Γαλλία. Αυτή η φράση βρίσκεται στα χείλη κάθε μουσουλμάνου κάθε μέρα και δεν δικαιολογεί από μόνη της φόβο – πόσω μάλλον δαιμονοποίηση.

Είναι η χρονική συγκυρία και οι επικίνδυνες συμπτώσεις που σωρεύονται σε διεθνές επίπεδο, προκαλώντας την αίσθηση ότι έχουμε μετακινηθεί σε νέα πίστα, όπου η μονοδιάστατη ανάγνωση του θρησκευτικού φανατισμού δεν αρκεί για να δοθούν απαντήσεις.

Πώς και γιατί βρέθηκε μέσα σε 24ωρα ο Εμανουέλ Μακρόν να συγκρούεται – όχι μόνο με τον Ταγίπ Ερντογάν, αλλά με μία σημαντική μερίδα του μουσουλμανικού κόσμου;

Τον Απρίλιο του 2022 ο Εμανουέλ Μακρόν θα βρεθεί – εκτός συγκλονιστικού απροόπτου – αντιμέτωπος για δεύτερη φορά με την Μαρίν Λεπέν σε προεδρικές εκλογές. Το 2017 η επικράτησή του υπήρξε σχετικά άνετη στον β′ γύρο. Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις, ωστόσο, αποτυπώνουν οριακή διαφορά ανάμεσα στο συγκεκριμένο δίδυμο, ενώ ουδείς είναι σε θέση να προεξοφλήσει το αποτέλεσμα. Η γαλλική κοινωνία ασφυκτιά υπό την πίεση της καραντίνας, που ελάχιστα απέχει από το lockdown, ενώ η Ευρώπη ετοιμάζεται να αντιμετωπίσει ένα δύσκολο χειμώνα μέσα στην πανδημία, σε συνδυασμό με πρωτοφανή οικονομική κρίση.

Οι πλέον «υποψιασμένοι» βλέπουν στις αποφάσεις Μακρόν μία γερή δόση ανησυχίας. Η φθορά της κυβέρνησής του και του ίδιου προσωπικά θεωρούνται δεδομένες σε κάποιο βαθμό. Η σκληρή γλώσσα του απέναντι στον Ταγίπ Ερντογάν και η απόφασή του να ανάψει «πράσινο φως» για να αναρτηθούν σε κυβερνητικά κτίρια σατιρικά σκίτσα του Charlie Hebdo για όλες τις μονοθεϊστικές θρησκείες, έχουν σχέση με το μεγάλο πολιτικό διακύβευμα στην Γαλλία. Με άλλα λόγια, ο Μακρόν βλέπει μία ευκαιρία να ανακόψει την άνοδο της ακροδεξιάς Λεπέν, παίρνοντας πάνω του μία σύγκρουση υπαρκτή, που ο ίδιος επέλεξε όμως να «σηκώσει» αυτή την χρονική στιγμή.

Η «καυτή» συγκυρία

Η σειρά επιθέσεων που συνεχίστηκε χθες με τρεις νεκρούς στη Νίκαια της Γαλλίας, στον απόηχο της αποτροπιαστικής δολοφονίας δασκάλου σε προάστιο στο Παρίσι, διαμορφώνει μία νέα πραγματικότητα. Στο εσωτερικό της Γαλλίας, η απαίτηση για δραστική εως και επιθετική αντιμετώπιση κάθε πυρήνα ισλαμιστών είναι πλέον γενική.

Ο Μακρόν ακούει το «βουητό» στην γαλλική κοινωνία και αντέδρασε με την απόφαση για μία μαζική, προληπτικού χαρακτήρα αντιτρομοκρατική επιχείρηση, ώστε να ενισχύσει το αίσθημα ασφάλειας των πολιτών.

Αν αυτό συνέβαινε σε διαφορετική χρονική στιγμή, ίσως να ήταν απλό. Γιατί δεν είναι τώρα;

Η Γαλλία έχει ήδη βγει μπροστά σε μία ανοιχτή αντιπαράθεση με τον Ερντογάν, διαμηνύοντας ότι δεν είναι διατεθειμένη να του παραχωρήσει τον έλεγχο της Ανατολικής Μεσογείου. Ταυτόχρονα, είναι η πρώτη χώρα που στάθηκε στο πλευρό της Ελλάδας και της Κύπρου, ενώ δείχνει έτοιμη για μία νέα συμφωνία αμυντικής συνεργασίας με την Αθήνα, ως απάντηση στις απειλές της Τουρκίας.

Στον αντίποδα, ο Ερντογάν θεωρεί ότι κερδίζει πόντους στο εσωτερικό της Τουρκίας εμφανιζόμενος ως δήθεν ίσος προς ίσο απέναντι στον Μακρόν μέσω επιθετικών δημοσίων δηλώσεων. Ζει κατά ένα τρόπο και την φαντασίωσή του να αναδειχθεί σε (δήθεν) μέγα ηγέτη του μουσουλμανικού κόσμου.

Ταυτόχρονα, ο Ερντογάν είδε μία ευκαιρία να μετατοπίσει την ατζέντα μετά τις ανοιχτές διαφωνίες του με τις ΗΠΑ για την ενεργοποίηση του ρωσικού συστήματος S-400 που αναμένεται να φέρει σύντομα την Τουρκία αντιμέτωπη με κυρώσεις από την Ουάσιγκτον, αλλά και αποκλεισμένη από τα αμερικανικά F-35.

Όλα αυτά, ενώ ο Ερντογάν επιμένει στον «πόλεμο των NAVTEX» παραβιάζοντας κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας και της Κύπρου, με αποτέλεσμα να αντιμετωπίζει ενδεχομενο κυρώσεων (και) από την Ευρώπη, έστω και αν η αντίδραση των 27 υπήρξε «βραδυφλεγής».

Είναι μία βαριά ατζέντα που οδηγεί σε πλήρη απομόνωση τον Ερντογάν, σε συνδυασμό και με την άγαρμπη επέμβασή του στον Καύκασο, όπου οι πάντες αποδοκιμάζουν την απροκάλυπτη προτροπή της Τουρκίας προς το Αζερμπαϊτζάν για διεκδίκηση του ελέγχου στο Ναγκόρνο Καραμπάχ δια των όπλων.

Αθροίζοντας τα προβλήματα του Ερντογάν, εύκολα αντιλαμβάνεται κανείς ότι είδε ως ευκαιρία την πιθανότητα να εμπλακεί το σύνολο του μουσουλμανικού κόσμου σε μία κόντρα με την Γαλλία και τον Μακρόν, ώστε να μην βρεθεί ολομόναχη η Τουρκία.

Οι εικόνες από δρόμους της Τεχεράνης, με οργισμένους διαδηλωτές να στρέφονται εναντίον του Μακρόν, μαρτυρά πόσο εύκολα μία σπίθα φέρνει την έκρηξη στον μουσουλμανικό κόσμο, ο οποίος παραδοσιακά άγεται και φέρεται από τυχοδιώκτες ηγέτες.

Απέναντι στον τυχοδιωκτισμό, οι Ευρωπαίοι ηγέτες συνέστησαν χθες με την κοινή δήλωσή τους αυτοσυγκράτηση, στηρίζοντας ταυτόχρονα την Γαλλία και τον Εμανουέλ Μακρόν, σε μία προσπάθεια να περάσει στους ηγέτες του μουσουλμανικού κόσμου ένα απλό μήνυμα: μία πρόβα «ιερού πολέμου» εύκολα μπορεί να εξελιχθεί σε κάτι εξαιρετικά επικίνδυνο και δεν συμφέρει κανέναν – εκτός ίσως από ένα απομονωμένο ηγέτη στην Ανατολική Μεσόγειο, ο οποίος βλέπει την οικονομία της χώρας του να καταρρέει και αναζητεί τρόπο να μοιραστεί τα προβλήματα που ο ίδιος δημιούργησε.