Bλέποντας την κεντρική πλατεία της Ραφήνας έτσι όπως έχει διαμορφωθεί σήμερα, και σε κουβέντες με τους φίλους μου, αμέσως ήρθαν στο μυαλό μας αναμνήσεις από τα παλιά, από τα χρόνια της αθωότητας.
Του Βαγγέλη Ιωάννου
Ο κεντρικός δρόμος, το τέρμα των λεωφορείων, οι ουρές που έφταναν μέχρι το λιμάνι για να επιβιβαστούμε την Κυριακή όταν εμείς οι αθηναίοι-ραφηνιώτες παίρναμε τον δρόμο της επιστροφής για την πόλη, τα μαγαζιά όπως ήταν τότε(νες), τα βενζινάδικα, τα καφενεία, τα κουρεία, τα κτίρια και όλος ο ρομαντισμός της εποχής εκείνης.
Με την βοήθεια συγγενών και φίλων, προσπάθησα να θυμηθώ και να μάθω, για τα πρόσωπα και τα μαγαζιά που τότε μεσουρανούσαν. Όσα μπόρεσα γιατί… για να τους αναφέρεις όλους χρειάζεται ολόκληρος τόμος!
Ο δρόμος αυτός λοιπόν ο οποίος αρχές δεκαετίας του ΄80 μετατράπηκε σε πλατεία, έχει την δική του ιστορία. Και από τις δύο πλευρές του, πάνω και κάτω όπως λέμε συνήθως, είχε μια σειρά από μαγαζιά., όπως και σήμερα εξάλλου, μόνο που τώρα τα ενώνει η πλατεία.
Αλλά ας ξεκινήσουμε την περιήγησή μας…
Το φαρμακείο της Ελπίδας ήταν ένα και μοναδικό. Μετά έγινε Τράπεζα και σήμερα είναι «Το Εργαστήρι». Ακριβώς από πίσω ήταν ο γιατρός, ο Τσαφαράς, που εξυπηρετούσε όλη τη Ραφήνα, μια και εκείνα τα χρόνια ο δρ. ήταν για όλες τις ειδικότητες. Θυμάμαι τα κουρεία του Κωνσταντή Παλπατζή και του Δημητρακού. Μια μέρα ο παππούς μου, ο Παναγιώτης ο Ευθυμιάδης, που κουρευόταν πάντα στρατιωτικά, με την ψιλή που λέμε, με πήγε σε έναν από αυτούς τους μπαρμπέρηδες και μου τα πήρε όλα! Γουλί μιλάμε, ούτε τρίχα δεν μου άφησαν. Που να εμφανιστώ μετά στον κόσμο. Μέρες έκανα μέχρι να μακρύνει λίγο και να βγω από το σπίτι.
Δίπλα στα κουρεία, υπήρχε το μεσιτικό γραφείο του Θανάση Πιστικίδη, πατέρα του τ. Δημάρχου Βασίλη και το συνεργείο της εποχής του Κώστα Ραφτόπουλου, μπαμπά της Άννας που έφτιαχνε ποδήλατα, μηχανάκια και όλα τα συναφή. Σημείο αναφοράς ήταν και το παγωτατζίδικο του Τζιβάνη Καλεμκερή, η περίφημη «Έβγα». Μετά έγινε φαρμακείο (της Χρυσούλας) και πως τα φέρνει η ζωή αργότερα έγινε πάλι παγωτατζίδικο με την ονομασία «Αλκυόνη».
Παραδίπλα το καφενείο του μπαρμπα Αντώνη (σήμερα ταβέρνα του Γιωτάκη) όπου όλοι σύχναζαν εκεί, και μάλιστα μου είπαν ότι είχε έναν ιδιαίτερο χώρο μέσα, όπου λειτουργούσε και ως κουρείο. Κλασσικά ο φούρνος του Φράγκου που κρατάει μέχρι σήμερα, και δίπλα ακριβώς το ξενοδοχείο του Φράγκου, όπως είναι και σήμερα.
Δίπλα, το παντοπωλείο και μπροστά το βενζινάδικο του Κελέκη, το οποίο δεν ήταν το μόνο, γιατί υπήρχε και το πρατήριο υγρών καυσίμων του Τάσου Πισινή. Στην διάρκεια των χρόνων θυμάμαι το μαγαζί με τα τουριστικά είδη (τσολιάδες, καρτ ποστάλ, Ακρόπολη, Πλάκα) και το πρακτορείο εφημερίδων της Μπαρδάκη (πρώην βενζινάδικο του Πισινή) όπου πήγαινα για πολλά καλοκαίρια και αγόραζα την Αθλητική Ηχώ, τα Νέα και φυσικά τα αγαπημένα μου περιοδικά, Λούκυ Λουκ, Μπλεκ και Μίκυ Μάους. Πολύ αργότερα έγινε πιτσαρία και σήμερα είναι το Memories.
Το καφενείο του Κλωνάρη βρισκόταν εκεί όπου σήμερα είναι το Αγνάντι. Πριν ήταν πιτσαρία του Ζαγορίτη. Στη γωνία το ιστορικό ζαχαροπλαστείο «Παπασπύρου» με τις ωραίες πάστες, αμυγδάλου, σοκολατίνες, νουγκατίνες του Διαγγελάκη. Ακριβώς απέναντι το περίπτερο του Χατζηγεωργίου, όπου είχε το μοναδικό τηλέφωνο που εξυπηρετούσε όλη τη Ραφήνα! Κλασσική σκηνή όταν ζήταγαν κάποιον και έβγαιναν να φωνάξουν δυνατά το όνομά του, για να έρθει στο τηλέφωνο.
Ακόμα, υπήρχαν τα περίπτερα του Λέου, του Κελάδη προς τη μεριά της εκκλησίας και του Ασημάκη Αγγελόπουλου και μετέπειτα του Μπαταρόλου και του Ξένου, μπροστά από τον φούρνο.
Στη γωνία από την πάνω μεριά, ήταν το ξενοδοχείο του Μεχτάρη («Aroma») που έγινε αργότερα παντοπωλείο. Μεγάλο μπακάλικο από τα παραδοσιακά της εποχής, όλα με την οκά, του Γιώργη Αραπκιλή (Πιτσικός) και το μαγειρειό του Δελημανώλη. Στη σειρά ήταν το χρωματοπωλείο του Παπαδόπουλου, του μαστρο-Γιώργη με το΄νομα, το καφενείο του Ιμπιρλή και το «Καφενείο του Σταθμού», όπως το έλεγαν αφού εκεί μπροστά ήταν το τέρμα και μαζεύονταν όλοι.
Κάπου εκεί μάθαμε πως είχε και δύο μαγαζιά με τζάμια-κρύσταλλα. Ο Ραϊσης ένα μαγαζί που υπήρχε για πολλά χρόνια. Στο τσαγκαράδικο του Σολωμονίδη (νυν «SANTE») πήγαιναν για σόλες, τακούνια, πάτους, ενώ ο μπαμπάς Μικρόπουλος ο Νίκος είχε στην αρχή είδη καγκελαρίας και μετά είδη υγιεινής με τα παιδιά του, Θόδωρα και Ηλία.
Σημείο αναφοράς ήταν και το καφενείο του Κοτσαρή (Καλεμκερή) και της κυρά Φωφώς, δίπλα στο χασάπικο του Σβαρνά και στο ηλεκτρολογείο του Γιάννη Βουδούρη, πατέρα του Στέφανου, γνωστού με το παρατσούκλι «Καραβέτσος». Τέλος στη γωνία, προς τη μεριά της εκκλησίας, ήταν παλιά το σιδεράδικο του Κύριλλου Παπαδόπουλου και μετά το σουβλατζίδικο του Σκιαδαρέση.
Όλα αυτά πριν το τέλος του δρόμου και το καλωσόρισμα της πλατείας που έγινε το 1982, όχι τόσο ομαλά πάντως, αφού δεν έλειψαν οι φωνές αλλά και τα επεισόδια. Η πρώτη πλατεία ξεκινούσε όπως και σήμερα από την Χρυσ. Σμύρνης και έφτανε μέχρι τη νοητή ευθεία από το Aroma μέχρι το Memories. Στο σημείο που βρίσκεται σήμερα η «Προσφυγοπούλα» ήταν μία μικρότερη πλατεία, που ήταν η πιάτσα των ταξί.
Η πρώτη αυτή πλατεία ήταν φτιαγμένη με πλάκες Καρύστου, είχε πολλούς περιφραγμένους χώρους με κάγκελο και γκαζόν, που τα παιδιά είχαν «μεταμορφώσει» σε εξαιρετικά γηπεδάκια, ενώ ήταν χωρισμένη, πάλι με κάγκελο, σε διάφορους χώρους που είχαν στις γωνίες τους παγκάκια. Είχε πολύ περισσότερο πράσινο πάντως απ’ ότι σήμερα. Γκαζόν σχεδόν παντού, θάμνους που «έντυναν» τα κάγκελα, ψηλά αλμυρίκια και πολύ ψηλότερες λεύκες.
Αρχικά είχε και σιντριβάνια, τα οποία όμως είχαν πιάσει τέτοια «μούργα» που τελικά είπαν να τα μετατρέψουν σε τσιμεντένιες ζαρντινιέρες.
Με την πάροδο των χρόνων, τα παλιά μαγαζιά έκλειναν το ένα μετά το άλλο και την θέση τους έπαιρναν φαγάδικα και καφετέριες, ενώ στο τέλος της δεκαετίας το 1990 αποφασίστηκε πως η πλατεία αυτή δεν εξυπηρετεί πια.
Στόχος τότε ήταν, να μπορεί ο επισκέπτης να βλέπει από την πλατεία μέχρι την θάλασσα. Για αυτό το λόγο και σκάφτηκε ώστε να χαμηλώσει το επίπεδο του εδάφους. Ξανά μπουλντόζες, ξανά σκαψίματα και φτάσαμε στην εικόνα που έχει η πλατεία της Ραφήνας σήμερα.
Οι πλάκες Καρύστου έδωσαν την θέση τους στα μάρμαρα και τα αλμυρίκια και οι λεύκες έδωσαν την θέση τους στα πλατάνια, που ακόμα όμως μετά από τόσα χρόνια δεν έχουν μεγαλώσει αρκετά. Άντε να δούμε πως θα γίνει τα επόμενα χρόνια…
Βαγγ. Ιωάννου
- Ευχαριστώ την (θεία) Άννα Ευθυμιάδου, τον Σπ. Μικρόπουλο, τον Μάκη Κελέκη
- Οι φωτογραφίες είναι από την έκθεση παλιών φωτογραφιών που είχε γίνει στο Πνευματικό Κέντρο Ραφήνας
