Τον Ιούνιο του 2016 διεξήχθη μία από τις μεγαλύτερες αστυνομικές επιχειρήσεις στον κόσμο για την παράνομη διαδικτυακή πώληση φαρμάκων και ιατροτεχνολογικών προϊόντων, με τη συμμετοχή 103 χωρών και με την υποστήριξη τόσο τηςInterpol όσο και της Europol.Η επιχείρηση με την κωδική ονομασία «Pangea» είχε ως αποτέλεσμα 393 συλλήψεις παγκοσμίως και κατάσχεση επικίνδυνων φαρμάκων αξίας άνω των 53 εκατομμυρίων δολαρίων, ενώ ανεστάλη η λειτουργία 4.932 ιστότοπων που διέθεταν προς πώληση παράνομα φαρμακευτικά προϊόντα. (Europol, “Online sale of fake medicines and products targeted in operation pangea»,Press Release 10 june 2016).
Το οργανωμένο έγκλημα εξελίσσεται και λειτουργεί εν πολλοίς όπως μία πολυεθνική επιχείρηση αναζητώντας νέες ευκαιρίες στη διεθνή αγορά που θα αποδώσουν τα μεγαλύτερα δυνατά κέρδη με το χαμηλότερο δυνατό ρίσκο. Σε αυτό το πλαίσιο της συλλογιστικής, τα τελευταία χρόνια τα οργανωμένα κυκλώματα έχουν εστιάσει την προσοχή τους στο διαδίκτυο και στις νέες τεχνολογίες, οι οποίες προσφέρουν τεράστιες δυνατότητες μεγιστοποίησης των κερδών του μέσω της διακίνησης παραποιημένων φαρμακευτικών προϊόντων κάθε είδους.
Η ανάλυση των επιχειρησιακών δεδομένων από την Europol αποκαλύπτει ότι η διακίνηση παραποιημένων φαρμακευτικών προϊόντων δεν γίνεται μόνο από οργανωμένα κυκλώματα που δρουν εκτόςΕυρωπαϊκής Ένωσης όπως στην Κίνα, Ινδία και Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά και εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε χώρες όπως Βουλγαρία, Γερμανία, Ολλανδία, Πολωνία και άλλες (Europol Report “Viral marketing Counterfeits, substandard goods and intellectual property crime in the COVID-19 pandemic”, 2020).
Είναι γεγονός ότι με την εμφάνιση της πανδημίας το οργανωμένο έγκλημα αύξησε τις δραστηριότητες του στο διαδίκτυο, με σύγχρονες τεχνολογικές πλατφόρμες και ιστότοπους μέσω των οποίων πωλούνται πλαστά κιτ δοκιμής COVID-19, καθώς επίσης προσφέρονται και συχνά ψευδείς συμβουλές σχετικά με την με τη θεραπεία του COVID-19.
Τούτο επιβεβαιώνεται από την πρόσφατη ανάλυση της Interpol που δόθηκε στη δημοσιότητα με σκοπό την ενημέρωση των κρατών μελών για την προστασία της δημόσιας υγείας, σύμφωνα με την οποία 3.000 ιστότοποι στο διαδίκτυο παγκοσμίως είναι ύποπτοι για πώληση παράνομων φαρμάκων και νόθων εμβολίων, από τα οποία μάλιστα περίπου οι 1.700 ιστότοποι περιέχουν κακόβουλο λογισμικό που υποκλέπτει τα προσωπικά δεδομένα των επισκεπτών (Interpol Press Release “Interpol warns of organized crime threat to COVID-19 vaccines”, 2.12.2020)
Τούτων δοθέντων και λαμβανομένου υπόψη ότι η ανάπτυξη και οι διαδικασίες διάθεσης εμβολίων για την COVID-19 είναι σε πλήρη εξέλιξη, εκτιμάται ότι ταυτόχρονα θα αυξηθεί και η δραστηριότητα των οργανωμένων εγκληματικών ομάδων, προκειμένου να εκμεταλλευτούν τις ευκαιρίες που αναδύονται λόγω της αυξημένης ζήτησης φαρμακευτικών προϊόντων, αλλά και από το φόβο ορισμένων πολιτών να προβούν σε άμεσες προμήθειες λόγω πιθανών ελλείψεων.
Ήδη, κάποιες αγορές στο σκοτεινό διαδίκτυο (dark web) προβάλλουν διαφημίσεις για ψεύτικα COVID -19 εμβόλια και εκτιμάται ότι πιθανότατα θα αυξηθούν μόλις τα νόμιμα εμβόλια καταστούν διαθέσιμα στην αγορά, καθόσον τα οργανωμένα κυκλώματα θα προσπαθήσουν να χρησιμοποιήσουν τις μάρκες γνήσιων φαρμακευτικών εταιρειών προκειμένου να προωθήσουν στην παράνομη αγορά τα ψεύτικα εμβόλια τους (Europol Early Warning Notification, “Vaccine-related crime during the COVID-19 pandemic”, 4.12.2020)
Δυστυχώς, στις τεράστιες δυσκολίες που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα από την αδυσώπητη πανδημία προστίθεται και η αναλγησία των οργανωμένων κυκλωμάτων, τα οποία εκμεταλλευόμενα το φόβο και τις ανησυχίες της κοινωνίας προωθούν νόθα φαρμακευτικά προϊόντα που αποτελούν πραγματική απειλή για τη δημόσια υγεία και ασφάλεια.
Εν κατακλείδι, σε αυτή την εξαιρετικά δύσκολη και κρίσιμη περίοδο που διανύουμε η Πολιτεία οφείλει να αναλάβει ευρύτατες ενημερωτικές δράσεις, έτσι ώστε να παρέξει έγκυρη και έγκαιρη ενημέρωση των πολιτών πείθοντας ταυτοχρόνως τα πιθανά θύματα ότι δεν θέτουν μόνο τον εαυτό τους σε κίνδυνο αλλά και πολλούς συναθρώπους τους με την αγορά και χρήση τέτοιων νόθων φαρμακευτικών προϊόντων.-
* Ο κ. Ευάγγελος Στεργιούλης είναι Διδάκτωρ Κοινωνιολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου και ε.α. Υποστράτηγος της Ελληνικής Αστυνομίας. Υπηρέτησε στην έδρα της Ευρωπαϊκής Αστυνομικής Υπηρεσίας -Europol στη Χάγη και διετέλεσε προϊστάμενος των Εθνικών Υπηρεσιών Interpol και Europol της Ελλάδας. Έχει διδάξει στις Ακαδημίες της Ελληνικής και Κυπριακής Αστυνομίας, καθώς και στο Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου.
