Τι αναφέρει η ανακοίνωση του Συλλόγου Ελλήνων αρχαιολόγων με αφορμή ένα άρθρο μέλους της βρετανικής επιτροπής για την Επανένωση των Γλυπτών του Παρθενώνα.
«Οι προηγούμενες διαπραγματεύσεις έχουν κολλήσει προς ώρας στο θέμα της ιδιοκτησίας. Αλλά τι θα γινόταν αν το Βρετανικό Μουσείο αναγνώριζε την κυριότητα των έργων στην Ελλάδα, διατηρώντας παράλληλα τα δικαιώματα έκθεσής τους προς το παρόν; Σίγουρα αυτό θα μπορούσε να είναι ένα μεγάλο βήμα προς τα εμπρός;» MatthewTaylor, μέλος της βρετανικής επιτροπής για την Επανένωση των Γλυπτών του Παρθενώνα, σε άρθρο του στο «TheScotsman», 18.11.2022
Και ξαφνικά η επαίσχυντη συμφωνία για την Συλλογή Στερν χρησιμοποιείται ως «πρόκριμα» για μια συμφωνία που θα αφορά τα γλυπτά του Παρθενώνα! Τις επικίνδυνες αυτές απόψεις διατύπωσαν βουλευτές της κυβερνητικής πλειοψηφίας κατά τη συνεδρίαση της Βουλής (8.9.2022) για να στηρίξουν την υπερψήφιση –μόνο από τους βουλευτές της ΝΔ– της Κύρωσης Σύμβασης με την οποία η ελληνική Βουλή δέχτηκε να νομιμοποιηθεί η αρχαιοκαπηλική συλλογή Στερν και να παραμένει προς έκθεση για 25+25 χρόνια στο Μητροπολιτικό Μουσείο της Ν. Υόρκης, με τον αποικιοκρατικό όρο ότι για κάθε κυκλαδικό αντικείμενο που θα έρχεται από την Ν. Υόρκη στην Ελλάδα από το 2034 ως το 2073, η Ελλάδα θα στέλνει ένα ανάλογης αξίας κυκλαδικό εύρημα στην Ν. Υόρκη! Την ίδια επικίνδυνη άποψη διατυπώνει και ο Matthew Taylor, μέλος της Βρετανικής Επιτροπής για την Επανένωση των Γλυπτών του Παρθενώνα, σε άρθρο του με τον εύγλωττο τίτλο «‘Elgin Marbles’ solution? How American billionaire Leonard Stern may have created a model for reunification of Parthenon sculptures in Athens» (Λύση για τα “Ελγίνεια”; Πώς ο αμερικανός πολυεκατομμυριούχος Στερν έφτιαξε ένα πρότυπο για την επανένωση των γλυπτών του Παρθενώνα στην Αθήνα).
Άραγε αυτή την «επανένωση» με το κορυφαίο μνημείο διεκδικεί πλέον η χώρα μας; Το να παραμείνουν τα γλυπτά για έκθεση στο Λονδίνο με μια πινακίδα που θα αναγράφει ότι ανήκουν στην Ελλάδα; Ή, ακόμη χειρότερα, μια συμφωνία ανταλλαγής με μοναδικά αρχαία έργα τέχνης που εκτίθενται σε ελληνικά μουσεία, όπως αυτή που υπέγραψε η ελληνική κυβέρνηση για τη Συλλογή Στερν και φαίνεται να προσπαθεί να προωθήσει και για τα γλυπτά του Παρθενώνα;
Η ελληνική κυβέρνηση οφείλει να απαντήσει ξεκάθαρα στα εξής:
- Διαπραγματεύεται την προσωρινή έκθεση στο Μουσείο Ακρόπολης κάποιων θραυσμάτων των γλυπτών του Παρθενώνα με αντάλλαγμα τον δανεισμό στο Βρετανικό Μουσείο της χρυσής προσωπίδα από τις Μυκήνες ή του Δία του Αρτεμισίου από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, ή του Ηνίοχου από το Μουσείο των Δελφών, ή του Ερμή του Πραξιτέλη από το Μουσείο της Ολυμπίας, ή μινωικών τεχνουργημάτων που εκτίθενται στο Μουσείο Ηρακλείου ή εκθεμάτων από μακεδονικούς βασιλικούς τάφους από τα Μουσεία της Θεσσαλονίκης και της Βεργίνας; Διαπραγματεύεται οποιαδήποτε συμφωνία ανταλλαγής αρχαιοτήτων και με ποια εξουσιοδότηση το κάνει αυτό;
- Για ποιο λόγο ψήφισε την διάταξη για την μακροχρόνια (25+25 χρόνια) εξαγωγή για έκθεση ελληνικών αρχαιοτήτων στο εξωτερικό; Για ποιο λόγο δεν προχωρά άμεσα στην έκδοση του καταλόγου με τα «αμετακίνητα» ευρήματα, όπως προβλέπει ο Αρχαιολογικός Νόμος, στα οποία περιλαμβάνονται και τα ως άνω αναφερόμενα εκθέματα;
- Διαπραγματεύεται τη δημιουργία ειδικού σκοπού μορφωμάτων στο εξωτερικό, όπως το Ινστιτούτο Γουλανδρή-Στερν με έδρα το Ντέλαγουερ, με σκοπό η κατοχή των αρχαιοτήτων να περάσει σε άλλα νομικά πρόσωπα; Με ποια εξουσιοδότηση το κάνει αυτό;
Ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων, συμπυκνώνει το πνεύμα της πολιτικής που ακολούθησε έως τώρα η χώρα και τονίζει:
- Το αίτημα από μεριάς του ελληνικού δημοσίου για την επιστροφή των γλυπτών του Παρθενώνα που βρίσκονται στο Βρετανικό Μουσείο πρέπει να συνεχιστεί στη βάση της εμπέδωσης και εν τέλει αποδοχής από τη βρετανική πλευρά ότι η Ελλάδα και το κορυφαίο μνημείο της Ακρόπολης υπήρξαν θύματα δόλιων πράξεων, σύμφωνα με αποικιοκρατικές αντιλήψεις που επικρατούσαν τον 19ο αιώνα και οι οποίες εξακολουθούν ισχύουσες έως σήμερα, εφόσον το Βρετανικό Μουσείο εξακολουθεί να παρουσιάζεται ως «νόμιμος» κύριος των έργων που έκλεψε ο Έλγιν. Τα γλυπτά του Παρθενώνα δεν αποτελούν μέρος της εθνικής κληρονομιάς της Βρετανίας, αλλά της Ελλάδας, αναπόσπαστο μέρος ενός ενιαίου μνημειακού συνόλου. Σκέψεις για τυχόν ανταλλαγή αρχαιοτήτων ανάμεσα στην Ελλάδα και τη Βρετανία αποτελούν υποχώρηση απέναντι στη γραμμή της ηθικής και νομιμοποιούν την αρπαγή. Εξάλλου, η όποια «ανταλλαγή» αποτελεί παραβίαση του ίδιου του αρχαιολογικού νόμου, ο οποίος αποκλείει την συναλλαγή, άρα και την ανταλλαγή, των ελληνικών αρχαιοτήτων.
- Η πρόσφατη απόφαση για την επιστροφή στη Νιγηρία των χάλκινων αγαλματιδίων του Μπενίν και άλλων έργων τέχνης που είχαν κλαπεί από τον βρετανικό αποικιοκρατικό στρατό στα τέλη του 19ου αιώνα (1897), από το Πανεπιστήμιο του Άμπερντιν (Σκοτία), τα δημόσια μουσεία της Γερμανίας, Μουσεία των ΗΠΑ και άλλους φορείς, στη βάση της «ηθικής των Μουσείων» που κατοχυρώθηκε ως διεθνής όρος και από το ICCOM, σκιαγραφούν την αλλαγή της στάσης σε χώρες με σκοτεινό παρελθόν ως προς τη συγκρότηση των μουσειακών τους συλλογών και αποτελούν τον νόμιμο, ηθικό και ρεαλιστικό τρόπο αντιμετώπισης του θέματος της επανένωσης των γλυπτών του Παρθενώνα.
- Το ΥΠΠΟΑ οφείλει να προχωρήσει άμεσα στην κατάργηση της διάταξης για μακροχρόνια εξαγωγή ευρημάτων από αρχαιολογικά μουσεία στο εξωτερικό (η διάταξη του Ν. 4761 που επιτρέπει την εξαγωγή συλλογών Μουσείων για 50 έτη) και να προχωρήσει άμεσα στην κατάρτιση και έγκριση του καταλόγου με τα αμετακίνητα ευρήματα των ελληνικών κρατικών αρχαιολογικών Μουσείων, όπως προβλέπει ο Αρχαιολογικός Νόμος και ζητεί με ψήφισμά της η Γενική Συνέλευση του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων της 13/5/2022.
- Καλούμε το σύνολο της αρχαιολογικής και νομικής κοινότητας στη χώρα, καθώς τα πολιτικά κόμματα να τοποθετηθούν, αντιδρώντας σε αυτήν την κατεύθυνση που φαίνεται πως χαράσσει η Κυβέρνηση σε βάρος της πολιτιστικής κληρονομιάς της χώρας.
