Για κάθε ταξιδιώτη – επισκέπτη της Νέας Υόρκης, το «Σημείο Μηδέν», όπου πριν από τις 11 Σεπτεμβρίου 2001 έστεκαν αγέρωχοι οι Δίδυμοι Πύργοι, αποτελεί ίσως το σημαντικότερο σημείο της σύγχρονης μεγαλούπολης. Είναι ο τόπος που συνδέεται με την ιστορική μνήμη της παγκόσμιας κοινότητας εδώ και 20 χρόνια. Ο τόπος όπου η μισαλλοδοξία και ο θρησκευτικός φανατισμός κυριάρχησαν στιγμιαία.
Σε αυτό το σημείο – σύμβολο, σε δεσπόζουσα θέση, σε λίγες εβδομάδες θα υψώνεται ολοκληρωμένος ο υπό ανέγερση νέος ναός του Αγίου Νικολάου, επιβεβαιώνοντας ότι η Νέα Υόρκη είναι μητρόπολη (και) με ορθόδοξη χριστιανική ταυτότητα.
Ο Αρχιεπίσκοπος Αμερικής Ελπιδοφόρος, εξάλλου, είχε θέσει την ανοικοδόμηση του Αγίου Νικολάου ως προτεραιότητα της Ελληνορθόδοξης Αρχιεπισκοπής Αμερικής, αναφέροντας κατά την ενθρόνισή του, το καλοκαίρι του 2019:
«Επειδή ακριβώς πιστεύουμε στα θαύματα, επειδή ακριβώς ο Άγιος Νικόλαος θαυματουργεί και επειδή ακριβώς το ίδιο το όνομα «Νικόλαος» σημαίνει «νίκη του λαού» […], αποτελεί καθήκον και υποχρέωσή μας ως ορθοδόξων χριστιανών -αλλά επίσης ευθύνη και δέσμευση απέναντι στο Θεό και το λαό Του- να ολοκληρώσουμε και να ανοίξουμε τις θύρες του ναού ως μία μαρτυρία και ένα όραμα για το τί είναι άριστο και όμορφο σε όλους τους ανθρώπους της πίστης».
Πηγή φωτογραφίας: Saint Nicholas WTC
20 χρόνια μετά την καταστροφή
20 χρόνια μετά την καταστροφή, ο εμβληματικός ναός ετοιμάζεται να ανοίξει ξανά τις θύρες, εκπληρώνοντας ένα χρέος της ελληνικής ομογένειας και δίνοντας το στίγμα για συνέχεια της μάχης ενάντια στη θρησκευτική μισαλλοδοξία και τρομοκρατία.
«Σήμερα, ο Αρχιεπίσκοπος Αμερικής Ελπιδοφόρος θα τελέσει μνημόσυνο για όσους έχασαν τη ζωή τους από τις τρομοκρατικές επιθέσεις. Στη συνέχεια, μετά τη δύση του ηλίου, θα φωταγωγηθεί το εξωτερικό του ναού. Θα είναι η πρώτη φορά που η Ορθόδοξη Εκκλησία και ο ναός του Αγίου Νικολάου θα συμμετάσχουν επίσημα στις εκδηλώσεις μνήμης στο Σημείο Μηδέν» λέει στο in.gr ο Ντένις Μέχιελ, πρόεδρος του Οργανισμού «Φίλοι του Αγίου Νικολάου», που ιδρύθηκε το 2019 για να συνεχιστεί η κατασκευή του ομώνυμου ναού που είχε σταματήσει το 2017.
Την επόμενη μέρα, το Σάββατο, η εκκλησία θα φωταγωγηθεί με μπλε χρώμα μαζί με άλλα κτίρια στην περιοχή για να τιμήσουν τα θύματα των τρομοκρατικών επιθέσεων. «Ένα χρώμα που συμβολίζει την ανάμνηση, όχι μόνο για το Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου, αλλά και τη Νέα Υόρκη γενικότερα» επισημαίνει, δίνοντας το εναρκτήριο σύνθημα για την πλήρη λειτουργία του ναού το επόμενο Πάσχα.
Η «Ιθάκη»
Η πορεία ως εδώ, της ανέγερσης δηλαδή ενός νέου εκκλησιαστικού οικοδομήματος στην καρδιά της Νέας Υόρκης και μάλιστα μετά από ένα τέτοιο τραγικό γεγονός, δεν ήταν καθόλου εύκολη.
Οι Αρχές της πόλης αποφάσισαν να αλλάξουν όλη τη φυσιογνωμία της περιοχής, θέτοντας νέα σχέδια σε εφαρμογή. Για παράδειγμα, η Cedar Street 155 όπου βρισκόταν ο Άγιος Νικόλαος προτού θαφτεί εντελώς από την κατάρρευση του νότιου Πύργου είναι πλέον τμήμα ενός υπερυψωμένου πάρκου που άνοιξε το καλοκαίρι του 2016.
Προκειμένου να καρποφορήσουν οι διαπραγματεύσεις για τη νέα θέση του ναού χρειάστηκε να περάσει μεγάλο χρονικό διάστημα.
Τελικώς, παραχωρήθηκε προς το σκοπό αυτό από τη Λιμενική Αρχή της Νέας Υόρκης και του Νιου Τζέρσεϋ το οικόπεδο στη διασταύρωση των οδών Liberty Street και Greenwich. «Καταλήξαμε σε επίσημη συμφωνία τον Οκτώβριο του 2014 και η κατασκευή ξεκίνησε αμέσως» δηλώνει ο Ντένις Μέχιελ, χαρακτηρίζοντας την ανοικοδόμηση του Παγκόσμιου Κέντρου Εμπορίου ως ένα από τα πιο πολύπλοκα εγχειρήματα παγκοσμίως.
Ενώ αρχικά η αποπεράτωση του ναού προβλεπόταν για το 2018, την αμέσως προηγούμενη χρονιά οι εργασίες είχαν σταματήσει λόγω οικονομικών δυσκολιών με αποτέλεσμα οι εργασίες να παγώσουν για τρία χρόνια.
Πηγή φωτογραφίας: Saint Nicholas WTC
Το 2020, η Ελληνορθόδοξη Αρχιεπισκοπή ανέθεσε πλήρως την ανοικοδόμηση του Αγίου Νικολάου στη μη κερδοσκοπική οργάνωση «Φίλοι του Αγίου Νικολάου». Από τον Ιανουάριο του ίδιου έτους, έχουν συγκεντρωθεί περισσότερα από 60 εκατ. δολάρια πρόσθετων κεφαλαίων -το 2019 έλειπαν περί τα 45 εκατ. δολάρια για τη συνέχιση της κατασκευής- ποσό ικανό για να ολοκληρωθεί ο ναός, οι εργασίες του οποίου ξεκίνησαν εκ νέου τον Αύγουστο του 2020 εν μέσω πανδημίας.
«Από την πρώτη στιγμή που συνειδητοποιήσαμε ότι η εκκλησία στην Cedar Street κατέρρευσε, δεσμευτήκαμε να την ξαναχτίσουμε. Σαν κάθε οδύσσεια στη ζωή, μας πήρε περισσότερο χρόνο για να φτάσουμε στην «Ιθάκη» μας, αλλά το αποτέλεσμα είναι καλύτερο απ’ όσο φανταζόμασταν πριν από 20 χρόνια, όταν μας κυρίευε ο πόνος και η θλίψη» επισημαίνει στο in.gr ο πατήρ Αλεξ Καρλούτσος, γενικός αρχιερατικός επίτροπος της Ελληνορθόδοξης Αρχιεπισκοπής Αμερικής.
Όπως λέει «η εκκλησία του Αγίου Νικολάου και το «εθνικό ιερό» γίνεται ενός είδους κενοτάφιο για όσους δεν βρίσκονται πια εν ζωή, ακόμη και γι’ αυτούς των οποίων οι οικογένειες αρνήθηκαν να ταφούν».
Σύμφωνα με τον ίδιο, ο οποίος είδε την απελπισία με τα μάτια του μια ημέρα μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις, η εκλογή του Αρχιεπισκόπου Ελπιδοφόρου αποτέλεσε καθοριστικό παράγοντα για ανανέωση της εμπιστοσύνης μετά και τις επιπλοκές που υπήρξαν. «Ήμασταν εκεί από την πρώτη ημέρα εκπροσωπώντας τα συμφέροντα της Εκκλησίας. Με τις προσπάθειες των «Φίλων του Αγίου Νικολάου» καταφέραμε να κινητοποιήσουμε την Ομογένεια και να κάνουμε πράξη την επιθυμία κορυφαίων προσωπικοτήτων της να ολοκληρωθεί το έργο».
Πηγή φωτογραφίας: Saint Nicholas WTC
Εθνικό ιερό
Το νέο κτίσμα – κομψοτέχνημα, σχεδιασμένο από τον παγκοσμίου φήμης αρχιτέκτονα Σαντιάγο Καλατράβα, είναι τρεις φορές μεγαλύτερο από το προηγούμενο, ενώ διαθέτει ειδικό κέντρο όπου πιστοί άλλων θρησκειών και δογμάτων θα μπορούν να προσεύχονται και να τιμούν τη μνήμη αγαπημένων τους προσώπων που χάθηκαν στα τρομοκρατικά χτυπήματα.
Αντλώντας έμπνευση από τις βυζαντινές εκκλησίες της Κωνσταντινούπολης, όπως την Αγία Σοφία, ο Ισπανός αρχιτέκτονας δημιούργησε ένα σχέδιο σαφώς του 21ου αιώνα, που ταυτόχρονα σέβεται τις παραδόσεις και τις λειτουργίες της Ελληνικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, και το οποίο συμβολίζει ότι το μίσος ξεπεράστηκε με την αγάπη, η βία με τη συγχώρεση και η απελπισία με το έλεος και τη συμπόνια.
«Είναι κάτι παραπάνω από μια απλή χριστιανική εκκλησία. Ένα σύμβολο καλής θέλησης για όλους τους ανθρώπους, ανεξάρτητα από τις πεποιθήσεις τους. Η καταστροφή που συντελέστηκε την 11η Σεπτεμβρίου πήγαζε από το θρησκευτικό μίσος, το χειρότερο συναίσθημα για την ανθρωπότητα» λέει ο πατήρ Αλεξ Καρλούτσος. «Ο Άγιος Νικόλαος ξαναγεννήθηκε μέσα από τα ερείπιά του για να εμπνεύσει τους πάντες για το καλό της ανθρωπότητας – χαρακτηριστικό της ορθόδοξης χριστιανικής πίστης. Το εθνικό ιερό του Αγίου Νικολάου είναι έτοιμο να τους υποδεχτεί όλους με αγάπη και σεβασμό».
Πηγή φωτογραφίας: Saint Nicholas WTC
Ο Ντένις Μέχιελ τονίζει πως οι πινακίδες στο «Σημείο Μηδέν» θα αναγράφουν «εθνικό ιερό», εξηγώντας τον συμβολισμό και εκφράζοντας την εκτίμηση πως ο Αγιος Νικόλαος θα γίνει η ορθόδοξη εκκλησία με τη μεγαλύτερη επισκεψιμότητα μη Ορθοδόξων παγκοσμίως.
Θα λειτουργήσει ως ενορία, όπως άλλωστε ήταν κάποτε, αλλά με μια διευρυμένη αποστολή. Εκτός από τις τακτικές, ορθόδοξες ακολουθίες που θα τελούνται, καλείται να διεκπεραιώσει μια σειρά «αποστολών» που θα δίνουν έμφαση στον οικουμενικό χαρακτήρα. «Η εκκλησία έχει χριστεί «εθνικό ιερό» από την Αρχιεπισκοπή και ο ρόλος της στο «Σημείο Μηδέν» θα είναι ενός τόπου ίασης και μνήμης για το έθνος, χτισμένου από την Ελληνική Ορθόδοξη Κοινότητα της Αμερικής».
Πηγή φωτογραφίας: Saint Nicholas WTC
Το πεντελικό μάρμαρο
Ένα από τα πλέον ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του νέου ναού θα είναι η λαμπερή του πρόσοψή του, κάτω από ένα τρούλο διαμέτρου 14,7 μέτρων. Το κτίριο έχει σχεδιαστεί να φωτίζεται τη νύχτα, καθώς οι τοίχοι του είναι επενδυμένοι από λεπτό φύλλο ολόλευκου πεντελικού μαρμάρου, κάτω από το οποίο θα υπάρχουν φώτα LED.
Φυσικά, η επιλογή των μαρμάρων δεν είναι τυχαία, όπως υπογραμμίζει ο πατήρ Άλεξ Καρλούτσος. Το πεντελικό μάρμαρο παραχωρήθηκε από την ελληνική κυβέρνηση στο ίδιο πνεύμα κατά το οποίο χρησιμοποιήθηκε από τον Περικλή και την Αθηναϊκή Δημοκρατία, μετά την καταστροφή των Αθηνών το 480 π.Χ. από τους Πέρσες στην ανακατασκευή της Ακρόπολης.
Οι Αθηναίοι θεώρησαν την αναγέννηση του τόπου, όπου είχαν συμβεί τα χειρότερα, μια υπόθεση ιερή. «2.500 χρόνια μετά, η ανοικοδόμηση του Παγκόσμιου Κέντρου Εμπορίου και του ναού του Αγίου Νικολάου είναι ένας καθρέφτης της Αθήνας του Περικλή. Χτίζουμε ένα ιερό μνήμης και τιμής για τις ανθρώπινες ψυχές και δόξας προς το θεό. Χτίζουμε τον δικό μας αμερικανικό Παρθενώνα» διαμηνύει ο ίδιος.
Πηγή φωτογραφίας: Saint Nicholas WTC
Τα θυρανοίξια του Αγίου Νικολάου πρόκειται να τελεσθούν στις 2 Νοεμβρίου από τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο, ο οποίος είναι προγραμματισμένο να επισκεφθεί επίσημα τις Ηνωμένες Πολιτείες το φθινόπωρο. Για τους πιστούς, ωστόσο, το σχέδιο προβλέπει να λειτουργήσει τη Μεγάλη Εβδομάδα του 2022, αφού τότε θα έχει ολοκληρωθεί στο σύνολό του.
«Ο ναός θα εγκαινιαστεί στις 4 Ιουλίου 2022 για να συμπέσει με την 100ή επέτειο από την ίδρυση της Ελληνορθόδοξης Αρχιεπισκοπής της Αμερικής» καταλήγει ο πρόεδρος του Οργανισμού «Φίλοι του Αγίου Νικολάου».
