Ο όρος απάθεια καταρχάς σημαίνει έλλειψη πάθους, έλλειψη δράσης ή αντίδρασης. Είναι συνώνυμο της αδιαφορίας. Συναισθήματα όπως ενδιαφέρον, συμπόνια, κίνητρο, πάθος, ενθουσιασμός, θυμός, χαρά και πολλά άλλα, συμπιέζονται και τη θέση τους παίρνει ένα κενό.
Δεν είναι ηρεμία ή γαλήνη, ούτε και δύναμη αυτοσυγκράτησης εκεί που άλλοι θα έδειχναν ταραχή, αλλά η απουσία επαφής και επικοινωνίας με το οποιοδήποτε ερέθισμα που μπορεί να προέρχεται από έναν εξωτερικό παράγοντα.
Τα άτομα που χαρακτηρίζονται από αυτήν παρουσιάζουν στο σύνολο τους μια ουσιαστική έλλειψη του σκοπού ή της έννοιας για ζωή. Σ’ αυτά, απουσιάζει κάθε κοινωνικό, συναισθηματικό, πνευματικό ή σωματικό ενδιαφέρον στη ζωή, έννοιες όπως αναζήτηση, αγωνιστικότητα, συντροφικότητα, γι’ αυτά είναι τελείως άγνωστες.
Θα μπορούσε να γράψει κανείς τόμους ολόκληρους για το θέμα και να μην το έχει καλύψει, καθώς τα αίτια αλλά και συμπτώματα είναι τόσο κοινωνικά, όσο και ψυχολογικά και πνευματικά, ακόμα και ιατρικά.
“Το τίμημα της απάθειας για τα κοινά, είναι να κυβερνούν οι κακοί.”
ΠΛΑΤΩΝ
Η αρρώστια των καιρών μας…
Η ψυχολογία άρχισε να ασχολείται και να ερευνά την απάθεια μετά τον 1ο Π.Π. Η φρίκη του πολέμου είχε τέτοια επίδραση στους στρατιώτες τότε, που μετά από τις εμπειρίες των βομβαρδισμών και πυροβολισμών, όπου είδαν συντρόφους τους να γίνονται κομμάτια ή να πεθαίνουν στα χέρια τους, όπου είδαν ‘το Χάρο με τα Μάτια’, όπως λέμε, στα πεδία μάχης, ανέπτυξαν ένα μούδιασμα αποσύνδεσης κι αδιαφορίας προς κάθε φυσιολογική κοινωνική αλληλεπίδραση. Το σοκ αυτό ονομάστηκε ‘σόκ του βομβαρδισμού’.
Συχνά, πολύ συχνά μάλιστα, η απάθεια συνοδεύεται και με μια παρόμοια ψυχική κατάσταση που λέγεται Άρνηση.
Άρνηση, στα αγγλικά, Denial. Μηχανισμός άρνησης του εγκεφάλου όταν δεν αντέχει την πραγματικότητα. Εμφανίζεται σε πολλές μορφές. Μια από τις πιο ήπιες είναι αυτοί που αρνούνται ακόμα και να ακούσουν για κάποιο πρόβλημα: “Αχ μην μου λες, στεναχωριέμαι” Σε πιο προχωρημένες η άρνηση αλλάζει ακόμα και τα γεγονότα ή δεδομένα. Έχει παρατηρηθεί κάποιος να έχει χάσει αγαπητό του πρόσωπο και να επιμένει ότι δεν έχει πεθάνει, αλλά κάπου έχει πεταχτεί για λίγο κι όπου να’ ναι θα επιστρέψει.
Η άρνηση βοηθά τον εγκέφαλο για κάποιο διάστημα για την αποφυγή του σοκ. Όταν όμως το διάστημα παρατείνεται και τείνει να γίνει μόνιμο, οι πιθανότητες ο εγκέφαλος να επανέλθει στην κανονική του λειτουργία μειώνονται. Κάτι παρόμοιο του κώματος.
Υπάρχουν διαφόρων ειδών άρνησης: Υπευθυνότητας, συνειδητότητας, επιπτώσεων συμπεριφοράς, ακόμα και άρνηση της ‘άρνησης’.
Το πιο αξιοπερίεργο είδος είναι το DARVO που βγαίνει από τα αρχικά της φράσης “Deny the abuse, then Attack the victim for attempting to make them accountable for their offense, thereby Reversing Victim and Offender”. Στην περίπτωση αυτή, υπάρχει άρνηση της κακοποίησης από τον θύτη και επίθεση στο θύμα κατηγορώντας το ότι σε αυτό το ίδιο οφείλεται η κακοποίηση.
Οι ‘επιστήμονες’ φρόντισαν να προσθέσουν ΠΡΟΣΦΑΤΑ στη μελέτη τους και τους αρνητές της κλιματικής αλλαγής και του Ολοκαυτώματος των Εβραίων. (κανείς φυσικά ΔΕΝ αρνείται στ’ αλήθεια το Ολοκαύτωμα, αντιρρήσεις υπάρχουν ως προς τον αριθμό που παρουσιάζουν και στον τρόπο πολιτικής εκμετάλλευσης του).
Η συνειδητοποίηση της κατάστασης σε άρνηση κάποιου ασθενούς προκειμένου να αποδεχτεί την αρρώστια του και να δεχθεί θεραπεία θεωρείται άκρως απαραίτητη, αλλιώς ο ασθενής δεν είναι συνεργάσιμος.
Η άρνηση συνήθως συνοδεύεται με έντονα συναισθήματα ενοχών και αδυναμίας αναγνώρισης κάποιου προσωπικού λάθους – πράξεων, σκέψεων, αποφάσεων, επιλογών, συναισθημάτων κλπ –
Και τα δύο, φυσικά, έχουν άμεσα σχέση και με την κατάθλιψη. Θεωρείται ως ψυχολογικό πρόβλημα, για μερικά καταθλιπτικά άτομα, στα οποία επικρατεί η αίσθηση ότι “τίποτα δεν έχει σημασία”, ή “δεν μπορεί να γίνει κάτι”, δεν αισθάνονται κανέναν ενθουσιασμό για τους αγαπημένους τους.
Για κάποιους ψυχιάτρους η απάθεια θα πρέπει να θεωρείται ως σύνδρομο ή ασθένεια: κατάθλιψη και απάθεια πάνε πακέτο, λένε.
Και κάποιοι λαοί αναφέρονται σ΄αυτήν λέγοντας, “Το αντίθετο της αγάπης δεν είναι το μίσος, είναι η απάθεια “. Και ας μην ξεχάσουμε την ιστορική φράση του Αϊνστάιν, ότι ο πλανήτης είναι ένα επικίνδυνο μέρος να ζει κανείς, όχι εξ αιτίας των κακών, αλλά των αδιάφορων. Όμως πόσο τυχαίο κοινωνικά είναι σήμερα αυτό;
Ο ακτιβιστής David Meslin εκρφράζοντας τις δικές του απόψεις εξηγεί ότι πολλοί από τους απαθείς κι αδιάφορους για τα κοινά ανθρώπους που συναντάμε δεν ευθύνονται 100% οι ίδιοι για την απάθεια τους. Το όλο σύστημα έχει φροντίσει να τους ‘σπρώξει’ προς αυτή την κατεύθυνση. Και δεν έχει άδικο.
Το σύστημα έστρεψε τα τελευταία χρόνια την προσοχή του κόσμου στην υπερ-κατανάλωση και στην εστίαση στο εξωτερικό του εαυτού μας αντί της εσωτερικής πνευματικότητας -πως φαίνομαι εξωτερικά και όχι πως είμαι εσωτερικά- κατέρριψε παραδόσεις και στεγανά που, όσο κι αν δεν ήταν τέλεια, προσέφεραν κάποια βάση, μια σταθερή. Όμως το σύστημα ανέτρεψε τις ισορροπίες, αλλά πάνω απ’ όλα ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΕ ΤΟ ΙΔΙΟ την έλλειψη εμπιστοσύνης στο ίδιο το σύστημα, αφήνοντας τον κόσμο μετέωρο, απροετοίμαστο για λύσεις νέες κι εναλλακτικές.
Άρα αυτό που μπορεί σε πολλούς να μοιάζει ως παραίτηση, αδιαφορία, άρνηση, τεμπελιά ή βαρεμάρα, ή ακόμα όπως λέμε, καλοπερασιά, μπορεί να μην είναι τίποτε περισσότερο από απλά εμπόδια και αδιέξοδους αντίδρασης, τα οποία έχει στήσει έντεχνα το ίδιο το κατεστημένο ως ασπίδα και ανάχωμα.
Μερικά από αυτά είναι η απομόνωσή μας από τα κοινά (πόσο δύσκολο να συνεργαστείς με ένα δήμο αυτή τη στιγμή;) τα ίδια τα κόμματα (μόνο αν θες να γίνεις επαγγελματίας απατεώνας και ψεύτης θα μπεις πια σε ένα κόμμα κι όχι ως ιδεολόγος)…
“Οι τοπικές πολιτικές — σχολεία, ζώνες, εκλογές συμβουλίου — επηρεάζουν τον τόπο όπου μένουμε. Άρα γιατί στην ουσία δεν συμμετέχουν περισσότεροι από εμάς; Είναι απάθεια; Ο Ντέιβ Μέσλιν λέει όχι. Ταυτοποιεί 7 εμπόδια που μας κρατάνε από το να πάρουμε μέρος στις κοινότητες μας, ακόμα και όταν πραγματικά ενδιαφερόμαστε.”
Τέλος, δεν θα πρέπει να παραλείψουμε και την καθαρά ιατρική περίπτωση της απάθειας, η οποία σχετίζεται με κάποια σωματική ασθένεια που ΕΠΙΣΗΣ μπορεί να είναι απόρροια του σύγχρονου δυτικού τρόπου ζωής.
Οι επιστήμονες ισχυρίζονται ότι η απάθεια εμφανίζεται λόγω βλάβης στον εγκέφαλο ή από νευροψυχιατρικές ασθένειες όπως η άνοια, Alzheimer, η νόσος του Πάρκινσον ή η νόσος του Huntington, ή αλλιώς ένα γεγονός, όπως ένα εγκεφαλικό επεισόδιο. Ακόμα και το σύνδρομο CADASIL, η νόσος του Chagas, η ασθένεια Creutzfeldt-Jakob, το σύνδρομο Korsakoff, η υπερβολική βιταμίνη D, Υποθυρεοειδισμός και πολλές άλλες, καθώς και ορισμένα φάρμακα και η βαριά χρήση των ναρκωτικών όπως η ηρωίνη μπορούν να φέρουν απάθεια ως παρενέργεια.
Όμως ΟΛΕΣ αυτές οι ασθένειες που είτε έχουν είτε όχι άμεση σχέση με την απάθεια, έχουν σχέση με το πως ζούμε, που ζούμε και τι τρώμε. Άρα, τα αίτια της απάθειας, από ιατρικής πλευράς και βλέποντας την ως καθαρή χημική αντίδραση του οργανισμού θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι:
- Έλλειψη σωστής διατροφής – καθαρά προϊόντα χωρίς συντηρητικά, φυτοφάρμακα, μεταλλαγμένα, πρόχειρο φαγητό, άτακτα γεύματα
- Ηχορύπανση, έλλειψη ύπνου ή καλής ποιότητας ύπνου
- Υπερβολική απορρόφηση βαρέων μετάλλων στον οργανισμό (το αλουμίνιο, διοξείδιο τιτανίου, υδράργυρος, μόλυβδος, κάδμιο κ.α. υπάρχουν πλέον παντού, για να μην αναφέρουμε τι μπορεί να εισβάλλει στον οργανισμό μας μέσω των χημικών αεροψεκασμών).
- Έλλειψη επαφής με τη φύση -οι σύγχρονοι ρυθμοί ζωής και τα οξυμένα καθημερινά προβλήματα δεν επιτρέπουν πια περιόδους χαλάρωσης κι επαφής με το φυσικό μας περιβάλλον.
- Έντονη ηλεκτρομαγνητική ρύπανση – και δεν θα αναφέρουμε καθόλου τι κάνουν εργαλεία σαν το haarp, δεν χρειάζεται καν! Με τόση κινητή τηλεφωνία, κομπιούτερς, ασύρματα, ‘έξυπνα’ παιγνιδάκια της τεχνολογίας, γίναμε εμείς όχι μόνο απαθείς αλλά και ηλίθιοι… Όλη αυτή η ρύπανση θεωρείται πλέον η νούμερο ΕΝΑ αιτία κατάθλιψης.
Τελειώνοντας, ο βάτραχος που έχει αρχίσει να νυστάζει από το χλιαρό νερό, έχει μια μοναδική ευκαιρία: Να ξεχάσει τον μύθο του βατράχου που τελικά έβρασε! Να ξεχάσει τους νόμους της βαρύτητας και ν’ αρχίσει να ανεβαίνει κάνοντας ένα βήμα προς τα πάνω τη φορά. Τι μου συμβαίνει; Αυτό. Γιατί μου συμβαίνει; Γι’ αυτό. Θέλω να μου συμβαίνει; Όχι. Μπορώ να κάνω κάτι; ΝΑΙ! Και το κύριο, είναι να ΘΕΛΩ ΝΑ ΚΑΝΩ ΚΑΤΙ! Χωρίς αυτό το θέλω δεν γίνεται τίποτα.
Κι επειδή ακούμε πολλές φορές να φωνάζουν κάποιοι σε άλλους γιατί δεν κάνουν κάτι για να βγουν από την απάθεια, θα τους πούμε ότι ΑΥΤΟ, είναι το μεγαλύτερο σύμπτωμα απάθειας. Να περιμένεις από τον διπλανό σου να κάνει κάτι κι όχι να το κάνεις εσύ.
Κι όπως λέει και ο Μέσλιν στο βίντεο, τέρμα οι ήρωες που σου έβαλαν στο μυαλό να πιστεύεις. Ο σούπερμαν είσαι εσύ μαζί με εκείνον κι εκείνην, μαζί με εμάς, μαζί με όλους. Ο ‘Σώζων Εαυτόν’, αχ! ξέχασαν επίτηδες να σου πουν ότι το ‘Εαυτόν’ γράφεται με κεφαλαίο Ε και σημαίνει το Πνεύμα, το Όλον, το σύνολο…
