Σήμερα συμπληρώνονται 54 χρόνια από τη ναυτική τραγωδία του εγ/ογ ΗΡΑΚΛΕΙΟΝ κοντά στη βραχονησίδα Φαλκονέρα 23 ν.μ βορειοδυτικά της Μήλου. Ένα ναυάγιο που στοίχισε τη ζωή σε 240 ανθρώπους σύμφωνα με τα επίσημα αρχεία. Το ΗΡΑΚΛΕΙΟΝ βυθίστηκε στις 8 Δεκεμβρίου 1966 λόγω μετατόπισης φορτίου.
Το ταξίδι
Είχε αναχωρήσει περίπου 20 λεπτά μετά τις 19:00 λόγο της καθυστερημένης άφιξης του μοιραίου φορτηγού ψυγείου. Ο Λιμενάρχης Χανίων εξέφρασε τις επιφυλάξεις του από την πρώτη στιγμή όσο αφορά την επιβίβαση του φορτηγού στο πλοίο, όμως μετά από διαβουλεύσεις οι αντιστάσεις του κάμφθηκαν καθώς τότε δεν ίσχυε η απαγόρευση απόπλου λόγο καιρικών συνθηκών, αλλά την ευθύνη αναλάμβανε ο πλοίαρχος, και έτσι το μοιραίο φορτηγό μπήκε στο πλοίο.
Στο Αιγαίο έπνεαν άνεμοι 8-9 μποφόρ και παρά τον άσχημο καιρό, το πλοίο συνέχισε το ταξίδι του. Όσο περνούσε η ώρα όμως ο καιρός χειροτέρευε. Το πλοίο δυσκολευόταν απέναντι στην άγρια θάλασσα καθώς οι κλυδωνισμοί διαρκώς γίνονταν όλο και πιο έντονοι. Το φορτηγό μετατοπίζεται από τις μεγάλες κλίσεις που παίρνει το πλοίο και χτυπάει δεξιά και αριστερά στο εσωτερικό του γκαράζ με αποτέλεσμα ένα από αυτά τα χτυπήματα στον δεξιό καταπέλτη του πλοίου να αποδειχθεί μοιραίο καθώς προκλήθηκε ρήγμα 17 τ.μ με αποτέλεσμα να εισέλθει η θάλασσα στο γκαράζ.
Μετά την πτώση του φορτηγού στη θάλασσα το ΗΡΑΚΛΕΙΟΝ συνέχισε να πλέει για περίπου 15 με 20 λεπτά. Όμως λόγο της μεγάλης ποσότητας θαλάσσιου ύδατος που είχε κατακλείσει το γκαράζ και κινούνταν ελεύθερα, το πλοίο άρχισε να παίρνει μεγάλες κλίσεις οι οποίες οδήγησαν στη βύθιση του.
Στις 01:59 από το ΗΡΑΚΛΕΙΟΝ εκπέμπεται το εξής σήμα:
«ΧΑΝΟΜΕΝ ΔΕΞΙΑΝ ΠΟΡΤΑΝ ΓΚΑΡΑΖ///ΘΕΣΙΣ ΠΛΟΙΟΥ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟΣ//»
Στις 02:06 ο ασυρματιστής του πλοίου εκπέμπει SOS.
Το μήνυμα του, συγκλονιστικό, το πιο ανατριχιαστικό μήνυμα που μπορεί να λάβει ασύρματος: SOS, από Ηράκλειον, στίγμα μας 36° 52′ B., 24° 08 A., Βυθιζόμαστε.
Στις 02:07 το πλοίο έχει πάρει κλίση 30ο προς τα δεξιά. Πολλοί παγιδεύονται στις καμπίνες, άλλοι πέφτουν στην παγωμένη και φουρτουνιασμένη θάλασσα για να παλέψουν για τη ζωή τους.
Το τελευταίο SOS εκπέμπεται στις 02:12.
“ΒΥΘΙΖΟΜΑΙ” ήταν το μήνυμα που επαναλήφθηκε δυο φορές και έφθασε στον σταθμό της Βάρης.
Στις 02:15 τις 8ης Δεκεμβρίου, το ΗΡΑΚΛΕΙΟ βυθίζεται με την πλώρη και χάνεται στη θάλασσα σε βάθος 800 μέτρων.
Η διάσωση
Αμέσως ενημερώνονται όλα τα λιμεναρχεία. Όμως ο Πειραιάς, η Σύρος και τα αντίστοιχα της Κρήτης αδυνατούν να προσφέρουν βοήθεια καθώς δεν διαθέτουν τα μέσα.
Στις 02:30 ενημερώνεται ο αρχηγός του Λιμενικού σώματος ο οποίος με τη σειρά του ενημερώνει τον Υπουργό ναυτιλίας και αυτός τον Υπουργό Εθνικής Άμυνας. Το αρχηγείο του Πολεμικού Ναυτικού ενημερώνει πως στη Σύρο υπάρχει πλοίο του Π.Ν με σβηστές μηχανές και χρειάζεται περίπου 3-4 ώρες για να αποπλεύσει.
Ενημερώνονται τα παραπλέοντα πλοία και όσα εξ’ αυτών λαμβάνουν το σήμα, αλλάζουν πορεία και σπεύδουν σε βοήθεια. Δυστυχώς το ΜΙΝΩΣ που πλέει 15 ν.μ βορειότερα δεν λαμβάνει το σήμα.
Στις 04:30 δίνεται εντολή στο Α/Γ ΣΥΡΟΣ να αποπλεύσει, ενώ ενημερώνεται ο Πρωθυπουργός, ο τότε Βασιλιάς Κωνσταντίνος καθώς και η Πολεμική Αεροπορία. Στις 06:30 απογειώνεται μια ντακότα από το στρατιωτικό αεροδρόμιο της Ελευσίνας.
Είναι γνωστή η ιστορία με τον διάλογο μεταξύ του πιλότου της 1ης ντακότα, του πιλότου της 2ης και του κυβερνήτη του Βρετανικού πολεμικού πλοίου Ν/Κ Ashton. Καθώς η ντακότα πραγματοποιεί πτήση έρευνας και διάσωσης ακούγεται ο κυβερνήτης της 2ης ντακότα, και ακολουθεί ο παρακάτω διάλογος: Μεγαλειότατε η πτήση σας είναι επικίνδυνη, πάρτε γρήγορα ύψος!
Ο Κυβερνήτης του ASHTON αντιλαμβανόμενος περί τίνος επρόκειτο ακούγεται να δηλώνει: “Μεγαλειότατε η ASHTON στις διαταγές σας”
Και η απάντηση –«Ευχαριστώ, ακολούθα με…»
Αμέσως αρχίζουν οι ρίψεις φωτοβολίδων και σωσιβίων στους ναυαγούς. Το πρώτο πλοίο που έφθασε στο τόπο του ναυαγίου ήταν το εγ/ογ ΜΙΝΩΣ του Ευθυμιάδη το οποίο ειδοποιήθηκε από τα υπόλοιπα πλοία καθώς δεν άκουγε το σήμα που έστελναν τα λιμεναρχεία. Το ΜΙΝΩΣ ήταν το πλοίο που ανέσυρε το μοιραίο φορτηγό ψυγείο το οποίο ονομάστηκε και νταλίκα του θανάτου.
Εν τω μεταξύ στον Πειραιά αρχίζει να μαζεύεται κόσμος στο κτίριο της εταιρείας των Αφων Τυπάλδου ενώ και η κυκλοφορία μπροστά από το τελωνείο έχει διακοπεί. Στις 17:00 ασθενοφόρα καταφθάνουν στον Πειραιά και οι σειρήνες τους κάνουν τους πάντες να κρατουν την ανάσα τους.
Στις 19:00 μπαίνει στο λιμάνι το Ν/Κ Asthon μεταφέροντας 2 επιζώντες, τους ναύτες Αντώνιο Καμπούρη και Δημήτριο Οικονόμου από την Σητεία Κρήτης, καθώς και νεκρούς. Μόλις 25 σωροί ανασύρθηκαν για να ταφούν.
Οι υπόλοιποι νεκροί ή αγνοούμενοι δεν βρέθηκαν ποτέ.
Οι 47 επιζώντες μεταφέρθηκαν σε νοσοκομεία του Πειραιά και της Αθήνας.
Με αφορμή το ναυάγιο του ΗΡΑΚΛΕΙΟΝ αποφασίσθηκε η δημιουργία θαλάμου επιχειρήσεων στο Υπουργείο Ναυτιλίας αλλά και ο θεσμός του “Σκοπούντος πλοίου” για τα πλοία του ΠΝ.
Επίσης καθιερώθηκε η απαγόρευση απόπλου σύμφωνα με τις καιρικές συνθήκες και όχι σύμφωνα με την κρίση του πλοιάρχου.
Τα πλοία που προσέτρεξαν τότε στο ναυάγιο ήταν το εγ/ογ Μίνως της εταιρείας Ευθυμιάδη, που ακολουθούσε το ΗΡΑΚΛΕΙΟΝ: είχε αποπλεύσει από το Ηράκλειο μετά τον απόπλου του ΗΡΑΚΛΕΙΟΝ από τα Χανιά.
Επίσης το ΧΑΝΙΑ, πλοίο της εταιρείας ΤΥΠΑΛΔΟΥ, το φινλανδικό Nula, το Ελληνικό Δ/Ξ Aldebaran , το ρωσικό φ/γ Ουρίσκ, το πολωνικό φ/γ Vako, το αγγλικό ναρκαλιευτικό Ashton, το αγγλικό Α/Τ Levertog και το ελληνικό Α/Γ Σύρος του Π.Ν.
Το πλοίο
Το εγ/ογ ΗΡΑΚΛΕΙΟ ναυπηγήθηκε στη Σκωτία το 1949 στα ναυπηγεία Fairfield Co Ltd στη Γλασκώβη ως δεξαμενόπλοιο με το όνομα Leicestershire. Το 1964 αφού μετασκευάστηκε σε εγ/ογ πέρασε στην εταιρεία των Αφων Τυπάλδου, πήρε το όνομα ΗΡΑΚΛΕΙΟΝ και τον Ιούνιο του 1965 δρομολογήθηκε στις γραμμές της Κρήτης. Είχε μήκος 151,8μ, πλάτος 18,3μ, μεταφορική ικανότητα για 1000 επιβάτες και ταχύτητα 17 κόμβων.
Η αεροπορική τραγωδία της Κερατέας
Tρία χρόνια μετά, την ίδια μέρα, 8 Δεκεμβρίου 1969, ένα αεροσκάφος της Ολυμπιακής Αεροπορίας, που εκτελεί την πτήση με αριθμό Ο.Α 954 από Χανιά για Αθήνα συντρίβεται σε ορεινή περιοχή της Κερατέας Αττικής.
Το αεροσκάφος απογειώνεται από τα Χανιά για την Αθήνα με 85 επιβάτες και 5 μέλη πλήρωμα. Κανένας δε σώθηκε.
Κυβερνήτης ήταν ο Σπύρος Κουλουμουδιώτης 35 ετών. Συγκυβερνήτης, στην πτήση, ήταν ο Γρηγόρης Γρηγοράκης 37 ετών, Ιπτάμενος Μηχανικός ήταν ο Αγησίλαος Παπαγεωργίου 36 ετών και αεροσυνοδοί, οι 2 νεαρές Μαρίνα Μάσχα 22 ετών και η Μάρθα Πιταούλη 21 ετών.
Η ανακοίνωση της εταιρίας, που δημοσιεύεται τότε στις εφημερίδες αναφέρει: «Η Ολυμπιακή Αεροπορία αγγέλλει μετά βαθυτάτης οδύνης, ότι σήμερον και περί ώραν 21.00, αεροσκάφος DC 6 B πτήσεως 954 εκ Χανίων προς Αθήνας, κατέπεσεν εις περιοχήν Κερατέας Αττικής. Ουδείς εκ των 85 επιβατών και του πενταμελούς πληρώματος φέρεται ως επιζών».
